In de naam van Allah, de meeste Barmhartige de meeste Genadevolle
Is er leven na de dood? En als die er is, hoe zal het eruit zien? Wie zal voor mij bepalen waar ik als mens terecht zal komen? Wat is eigenlijk het doel van mijn leven? Dit zijn vragen die sommige kinderen al op vrij jonge leeftijd aan hun ouders stellen; vragen die misschien heel simpel klinken, maar als deze vragen eens goed beantwoord zouden worden, zou datzelfde kind een heel andere manier van leven kunnen kiezen. Waarbij hij of zij tot een volledig mens groeit, die vele mensen in zijn/haar leven zal helpen en de goede weg wijzen.
Het bestaan van “leven na de dood” is naast monotheïsme door alle profeten zonder enige uitzondering aan de mensen verteld. Het is ons al eeuwen geleden verteld dat wij eigenlijk niet voor dit aardse leven geschapen zijn. Dat ons bestaan een doel heeft en om dat doel te bereiken moeten wij ons verantwoordelijk gedragen ten opzichte van anderen. Want eens zal de Dag des Oordeels (ma´ad) komen en daar zullen wij als mensen niet aan ontkomen.
In de Heilige Koran is ma´ad uitgebreid en tot in de details beschreven. Zodat mensen een beeld kunnen vormen over wat hen ongeveer te wachten staat. In de Koran wordt de Dag des Oordeels op verschillende manieren tot expressie gebracht. Eén van hen is de ‘Laatste Dag’. Deze expressie wil op 2 punten ons aandacht richten:
Het menselijke leven, aldus het gehele lengte van het bestaan van de mens, wordt in 2 periodes verdeeld. Elk van deze periodes wordt als 1 dag aangeduid. De eerste dag (de tijdsduur van dit leven) zal tot een einde komen. Maar de laatste dag (de tijdsduur van het volgende leven) is eindeloos. (Surat Al-Layl 92:13 en Az-Zuha 93:4)
Op dit moment leven wij nog steeds in de eerste periode, en hebben de Laatste Dag nog niet bereikt. Ons succes tijdens de Eerste Dag hangt af van onze daden en hun gevolgen. Wij moeten begrijpen dat net als wij, ook onze gedachten, woorden, daden en gewoontes hun Eerste en Laatste Dag hebben. De gedachte dat onze daden zullen verdwijnen tijdens dit leven is onjuist, ze zullen blijven bestaan en zullen meewegen tijdens de Dag des Oordeels.
Om meer duidelijkheid met betrekking tot het leven na de dood te krijgen, is het noodzakelijk om de volgende aspecten goed te begrijpen en van elkaar te kunnen onderscheiden:
– De dood
– Het leven na de dood
– Barzagh
– Wederopstanding
– De relatie tussen dit leven en het leven na de dood
– Vereniging en eeuwigheid van menselijke daden
De dood
Wat is doodgaan? Is het de vernietiging, verwoesting en het ‘niet-bestaan’? Of is het een verandering, een ontwikkeling en het overgaan van de ene wereld naar de andere? Als moslim zoeken wij het antwoord op deze vragen in de Koran. Daarin staat het doodgaan beschreven met het woord “tawaffi”. In 14 verzen gebruikt de Koran deze expressie. En volgens al deze verzen is de dood het “in bewaring ontvangen worden”. Met andere woorden: de mens zal bij zijn dood in ontvangst genomen worden door de engelen van God. Uit deze expressie kan het volgende worden afgeleid:
Dood betekent geen vernietiging. Het is alleen een middel tot verplaatsing van de ene wereld tot het andere. Het menselijke leven zal voortduren na zijn dood, maar dan in een andere vorm. Een mens is onsterfelijk, omdat zijn ziel onsterfelijk is. Islam leert ons dat de ziel onafhankelijk is van het lichaam en dat het blijft bestaan na de dood.
Het volgende vers uit de Koran is een voorbeeld van de vele verzen, waarbij wordt gesproken over de ziel van de mens en over zijn voortbestaan na de dood:
“En zij zeggen: ‘Wanneer wij in de aarde zoek geraakt zijn, zullen wij dan werkelijk deel uitmaken van een nieuwe schepping?’ Ja zeker, aan de ontmoeting met hun Heer hechten zij een geloof. Mohammed, zeg: De doodsengel aan wie Wij jullie hebben toevertrouwd zal jullie wegnemen en dan zullen jullie tot jullie Heer teruggebracht worden”. (Surat As-Sajdah, 32:10)
Dit vers neemt de twijfel weg bij de mensen die het leven na de dood ontkennen. Ze vragen hoe ze opnieuw kunnen opstaan als alle delen van hun lichaam is vernietigd en er niets van over is gebleven. Maar voor Allah is deze kwestie niet moeilijk en zeker uitvoerbaar; Hij heeft de mensen ten slotte Zelf geschapen. Een belangrijk punt wat in dit vers ook naar voren komt is dat de engel des doods hun hele persoonlijkheid en hun echte ‘zelf’ ontvangt, hierdoor zullen deze nooit verloren gaan.
In het volgende vers wordt het voortbestaan van de persoonlijkheid van de mens (zijn ziel) na zijn dood, benadrukt:
“God neemt de zielen weg op de tijd van hun dood en in hun slaap, als ze nog niet gestorven zijn. Dan houdt Hij die waarvoor de dood beslist is tegen en zendt de andere voor een bepaalde termijn weer weg. Daarin zijn tekenen voor mensen die nadenken.” (Surat Az-Zumar 39:42)
In dit vers wordt gesproken over de overeenkomst tussen het slapen en de dood, en zo ook over de overeenkomst tussen het waken en de opstanding. Slapen is een lichte vorm van doodgaan en de dood is een intense en sterke vorm van slapen. Uit deze verzen kunnen we begrijpen dat de dood zeker geen vernietiging, of het niet-bestaan is. Het is alleen het overgaan van de ene staat van bewustzijn naar het andere.
Het leven na de dood
Direct na de dood zal de mens een nieuwe fase van leven binnentreden, waarin hij nog alles zal kunnen voelen. Bepaalde gebeurtenissen zullen voor hem nog plezierig zijn en andere zullen hem pijnigen. Hoe dan ook, is zijn plezier en pijn gerelateerd met wat hij tijdens zijn leven heeft gedaan. Deze fase van leven zal voortduren totdat de Dag des Oordeels plaats gaat vinden. Het is eigenlijk een soort barrière die de Dag des Oordeels van de dood scheidt. Deze periode wordt Barzagh genoemd.
Barzagh
Dit is het leven tussen de dood en de wederopstanding. De Koran spreekt in het volgende vers over Barzagh:
“Tot degenen, die de engelen doen sterven terwijl zij rein zijn, wordt gezegd: Vrede zij u. Gaat de hemel binnen voor hetgeen gij deed.” (Surat An-Nahl, 16:32)
God geeft met dit vers aan dat goede mensen niet hoeven te wachten op de Dag des Oordeels. Ze mogen in een ‘paradijs’ verblijven, waar ze met plezier kunnen leven. Het is een paradijs die niet tot de paradijzen behoort waar men na de Dag des Oordeels naar toe mag.
Op 10 Muharram 61 (680 jaar na Christus) zei Imam Hussain (a) tegen zijn kameraden die met zijn allen later op de dag zouden omkomen tijdens het gevecht: “Wees kalm en geduldig. De dood is niets anders dan een brug, wat jou van pijn en verdriet naar het paradijs zal leiden.”
Als mensen Barzagh binnenkomen, zullen ze God smeken om terug te mogen naar hun leven. Zodat ze alles wat ze verkeerd hebben gedaan, goed kunnen maken. Dat blijkt uit dit vers:
“Wanneer de dood tot een hunner komt, zegt deze smekend: ‘Mijn Heer, zend mij terug. Opdat ik recht doe in hetgeen ik heb achtergelaten.’ (Dan wordt er gezegd): ‘In geen geval; het is slechts een woord dat hij uit.’ En achter hen is een hindernis tot de Dag waarop zij gewekt zullen worden.” (Surat Al-Mominoen, 23:99-100)
Dit komt door het feit dat na de dood, het niveau van bewustzijn hoger ligt dan voor de dood. Hij zal ineens bepaalde zaken gaan beseffen, die hij tijdens zijn leven had moeten beseffen, hierdoor wil hij terug, om bepaalde zaken recht te zetten. Dit valt weer te vergelijken met de toestand waarin men slaapt en daarna wakker wordt. Waarbij het leven een soort van slaaptoestand is geweest en het doodgaan ervoor heeft gezorgd dat men weer wakker wordt. Maar dan is het meestal te laat, omdat het verzoek om terug te mogen wordt geweigerd.
Wederopstanding
De tweede fase van het eeuwige leven is de wederopstanding, die in tegenstelling tot Barzagh niet individueel zal zijn, het zal de hele mensheid en de hele wereld betreffen. Met de Dag des Oordeels zal het hele universum een nieuwe fase van leven beginnen. Het hele systeem zal op dat moment veranderen. De Heilige Koran vertelt ons over een grote gebeurtenis, waarbij de zon zal uitdoven, de sterren hun licht zullen verliezen, de oceanen zullen uitdrogen, de wereld zal worden platgemaakt – dat wil zeggen dat de bergen zullen worden vernietigd. De hele buitenste laag van de aarde zal worden verwoest. Daarna wordt een nieuwe wereld geboren, die anders zal zijn dan deze wereld. Deze wereld zal nieuwe regels en een ander systeem kennen, en zal voor altijd blijven bestaan.
In de Heilige Koran zijn er verschillende benamingen gegeven voor de Dag des Oordeels, deze namen geven ieder de eigenschappen van deze dag weer. Omdat het een dag is waarin de hele mensheid bij elkaar zal komen wordt het de “Dag van Verzameling”, de “Dag van Bijeenkomst” en de “Dag van Ontmoeting”genoemd. Omdat er op deze dag veel geheimen zullen worden onthuld en alle realiteiten zullen worden blootgelegd, wordt het ook wel de “Dag van Openbaring” genoemd, waarbij de verborgen gedachtes van de mensen zullen worden onthuld.
Aangezien het een dag is waarbij men gedesillusioneerd zal raken en berouw en spijt zal hebben, wordt het ook de “Dag van Gemeenschappelijke Desillusie” genoemd. En omdat Ma´ad het grootste evenement zal zijn en het grootste nieuws zal uitbrengen wordt het “De Grote Tijding” genoemd.
De relatie tussen dit leven en het leven na de dood
Het leven van de volgende wereld is onafscheidelijk van het leven in deze wereld. Het zaad van het leven na de dood wordt in deze wereld door de mens zelf gezaaid. Het is de mens zelf die in dit leven bepaalt wat er met hem in het volgende leven gaat gebeuren. Er is een mooi gezegde van Profeet Mohammed (vzmh): “Deze wereld is het bewerkingsveld van de volgende wereld. Wat je in deze wereld zaait, zal je in het volgende oogsten. En zoals het niet mogelijk is om gerst te zaaien en tarwe te oogsten, of doornen te bestrooien en bloemen te plukken, op dezelfde wijze is het onmogelijk voor een mens wiens zijn daden slecht zijn in deze wereld, om blij en comfortabel te zijn in het volgende leven.”
Vereniging en eeuwigheid van menselijke daden
Uit de Heilige Koran en de gezegdes van de Imams (a) blijkt dat het niet alleen de mens is die blijft bestaan na zijn dood, maar zijn daden en wat hij in zijn leven heeft bereikt zullen ook niet verdwijnen na zijn dood. In het leven na de Dag des Oordeels zal hij zijn daden te zien krijgen. Goede daden zullen een bron zijn van verrukking en genoegen. Slechte daden zullen juist een bron zijn van pijn, lijden en kwelling. In dit vers uit de Koran is dit aspect benadrukt:
“(Gedenkt) de Dag, waarop iedere ziel zich geplaatst zal vinden tegenover het goede dat zij heeft verricht en het kwade dat zij heeft gedaan, dan zal zij wensen dat er een grote afstand ware tussen haar en het kwade.” (Surat Ale-Imran, 3:30)
Als de mens zijn slechte daden te zien krijgt zal dat voor hem weerzienwekkend en afschuwelijk zijn, men zou dan graag die daden willen laten verdwijnen of van die beelden weg willen rennen. Maar hij zal daartoe niet in staat zijn, omdat in die wereld de daden van de mens een deel worden van zijn bestaan, ze kunnen niet van hem worden gescheiden.
Ten slotte
Het feit dat in de Heilige Koran meerdere malen van Ma´ad wordt gesproken, is voor elke moslim een bewijs van het bestaan van een dergelijke Dag. Er is voor een moslim verder ook geen twijfel daaraan mogelijk. Maar naast dit erg betrouwbare bewijs is met logische redeneringen ook mogelijk om te achterhalen of een dergelijke wereld dan ook werkelijk bestaat.
In de natuur zien we dat elke gebeurtenis met de daaraan vastgebonden gevolgen gepaard gaat. Maar dit geldt helaas niet altijd voor de omgang van mensen met elkaar, of voor de keuzes die hij maakt en voor zijn daden. Want wij zien nog steeds mensen om ons heen, die hun hele leven de meest afschuwelijke dingen hebben gedaan, maar uiteindelijk in alle rust en vrede zullen sterven, en dus niet worden gestraft of zelfs al aangesproken worden voor hun daden. Aan de andere kant zijn wij getuige van dat er mensen hun hele leven lang alles hebben gegeven en gedaan voor hun medemensen en op een zo optimaal mogelijke manier hebben geleefd en toch een moeilijk leven achter de rug hebben en uiteindelijk op een vreselijke manier komen te overlijden.
Nu is de vraag of wij als mensen dit een logische reactie vinden op wat er om ons heen gebeurt. Natuurlijk is hier geen sprake van gerechtigheid. Dus is het logisch dat die reactie wat nu nog uitblijft, ooit nog zal komen. De reactie en de gevolgen van onze daden zullen wij op de Dag des Oordeels zien. Het is net alsof wij allemaal een eigen huis aan het bouwen zijn in een paradijs in die andere wereld. Maar dan zijn de stenen die we gebruiken om een dergelijk huis te bouwen, elk een goede daad. Wij bouwen met andere woorden zelf met ons eigen handen ons eigen paradijs, hoe meer wij ons best doen, hoe mooier zal deze worden. Dit zegt iets over onze verantwoordelijkheid die we hebben gekregen toen we naar deze wereld kwamen, wij bepalen nu eenmaal zelf met onze eigen daden ons eigen bestemming.