Leer de fiqh: taqlied

De Fiqh (geloofsleer) is een belangrijk onderdeel van het geloof. Bij ‘Leer de Fiqh’ wordt in elk artikel een onderwerp betreft de Fiqh besproken tussen een vader en een zoon die zojuist de pubertijd heeft bereikt. Hij wil graag meer leren over het geloof en specifiek betreft de Fiqh-regels. Daarom stelt hij aan zijn vader verschillende vragen over verschillende Fiqh gerelateerde onderwerpen. De gesprekken gaan in een dialoogvorm zodat het leuk en gemakkelijk is voor de lezer en de antwoorden snel gevonden kunnen worden op specifieke vragen. Alle regels zijn in principe gebaseerd op de regels van Groot Ayatollah Sayed Al Sistani. De meeste regels gelden echter ook voor alle andere geleerden, dit zijn namelijk basisonderwerpen. Mocht je het zeker willen weten dan kun je ons een email sturen of je kunt op de website van jouw geleerde kijken. 

Een gesprek tussen een vader en zijn zoon over de Taqlied (het volgen van een geleerde).
Beginnend met de dialoog over taqlied, sprak mijn vader:

– Laat me eerst uitleggen wat taqlied is. Taqlied is dat een leek (iemand zonder kennis van zaken) een wetgeleerde in religieuze zaken volgt. Zodoende pas je de wettelijke opinie (fatwa) van de jurist toe. Het is alsof je de verantwoordelijkheid rechtstreeks op de schouders van de jurist hebt gelegd, en dat hij rekenschap verschuldigd is aan Allah, voor zover het jouw uitvoering van zijn fatwa betreft.

* Waarom doen we taqlied?
– Je weet inmiddels dat de Schepper de bron is van de wet. Hij heeft voor jou bepaalde daden voorgeschreven die je moet doen en anderen die je niet moet doen. Maar waar je de grens moet trekken is niet altijd even duidelijk. Dat wil zeggen, je kent misschien sommige van Zijn bevelen en verboden, afhankelijk van je opvoeding en de omgeving in het algemeen. Zoals je weet omvat de islamitische shari’a wet alle aspecten van je leven. Daarom zijn er voor elk aspect een aantal regels gesteld. Hoe ga je de grenzen kunnen bepalen terwijl je bezig bent met je leven? Hoe kun je weten wat er allemaal halal is, zodat je het kunt doen, en wat haram is, wat je dus wilt vermijden? Ik vraag me af of je voor elke gebeurtenis, groot of klein, je toevlucht moet zoeken bij het wettelijke bewijs om een wettelijk oordeel te kunnen vellen?

* Waarom niet?
– Er is een enorme kloof tussen jouw tijd en die van de vroege dagen van de islam. Zaken zijn er ingewikkelder op geworden vanwege het feit dat veel wettelijk geschreven materiaal verloren is gegaan. Ook zijn de taal en het schrijfstijl, de normen en uitdrukkingen veranderd; en heeft de rol van zogenaamde overleveraars die veel hadith (profetische overleveringen)verzonnen hebben schade aangericht. Dit heeft op haar beurt geleid tot het probleem wie van de overleveraars nu wel en niet betrouwbaar is. Al deze dingen bemoeilijken het bereiken van een wettelijk standpunt. Maar laat ons een  aannemen dat je waarheidsgetrouwheid van een zekere legale tekst zou kunnen vaststellen, en dat je ook de betekenis en de gebruikte terminologie kon begrijpen. Denk je dat je dan de veelzijdige en ingewikkelde wetenschap van jurisprudentie zou kunnen bedrijven? En zou je dan te weten komen wat je hoort te begrijpen?

 * Wat moet ik dan doen?
– Je moet je wenden tot de experts in het veld, oftewel de wetgeleerden, en datgene wat je nodig hebt aan wettelijke standpunten via hen te weten zien te komen. Je doet hen na. Dit is niet het exclusieve voorrecht van de wetgeleerdheid, maar eerder de normale gang van zaken bij elke wetenschap of vakgebied. De moderne beschaving heeft als kenmerk dat zij allerlei gespecialiseerde professies heeft in elk vakgebied, waar je je toe wendt als je dat nodig hebt.

Laten we een voorbeeld nemen, uit het veld van de geneeskunde. Als je ziek wordt, God verhoedde, wat zou je dan doen?
* Ik zou naar een dokter gaan en hem de symptomen van mijn ziekte vertellen. Hij kan mij dan het juiste medicijn voorschrijven.
– Waarom stel je niet zelf de diagnose van je ziekte vast en schrijf je jezelf het medicijn voor?
* Ik ben geen dokter.
– Hetzelfde geldt voor de jurisprudentie. Je moet een jurist raadplegen om de grenzen van Allahs bepalingen te kunnen weten. Je kunt zijn gespecialiseerde kennis nodig hebben om jouw legale problemen op te lossen als je die mocht hebben. Het werkt op precies dezelfde manier als wanneer je de dokter bezoekt en zijn hulp inroept om jouw ziekte te genezen. En omdat je geen enkele moeite spaart om een ervaren dokter te vinden in zijn veld van specialisatie, zo moet je ook naar de meest geleerde onder de wetgeleerden zoeken om te volgen. Dit is zo omdat je zijn kennis nodig hebt om de religieuze zaken te verklaren en je te laten zien hoe je ze moet uitvoeren zoals het hem goeddunkt.
 * Hoe weet ik dat een zekere alim een jurist is en of hij de meest geleerde is in zijn vakgebied?
 – Laat me het zo zeggen: Hoe zou je erachter komen of een dokter de beste is op zijn gebied om je toe te vertrouwen aan zijn medisch oordeel?
 * Ik kan dat weten door degenen te vragen die te maken hebben met en experts zijn in medische zaken. Ik kan hem ook kennen door zijn wetenschappelijke werk of door de reputatie die hij heeft in zijn algemeenheid.
 – Precies! Op dezelfde manier kun je ook de juristen en de meest geleerde onder hen herkennen. Je kunt een toegewijde moslim vragen, van wie je weet dat hij een onbesproken gedrag heeft, betrouwbaar is, rechtvaardig, ontwikkeld en expert om het wetenschappelijke niveau van een zeker vakgebied vast te stellen. Een andere weg is om te kijken naar de bekendheid van een jurist, die uitsteekt boven de anderen, vanwege de uitmuntende kwaliteit van zijn juridische werk en expertise.
* Zijn er andere condities, behalve die van juridische expertise, die aanwezig moeten zijn in de jurist die we volgen?
 – Het moet een man zijn, volwassen, geestelijk gezond, een gelovige, rechtvaardig, levend niet dood, van zuivere afkomst, die geen neiging heeft tot fouten,  vergeetachtigheid en onoplettendheid.
 * Oké. Hier ben ik, een jonge volgroeide man. Ik weet nu iets over taqlied. Wat moet ik nog meer doen?
– Je moet de meest geleerde onder de juristen van jouw tijd volgen. Volg zijn fatwa’s in de verschillende sferen van jouw leven. Het kunnen regels over de daden van aanbidding gaan, zoals wudhu, ghusl, tayamum, salah, saum, hadj, khums, zakat enzovoorts. Je dient ook zijn wettelijk oordeel volgen in dingen die te maken hebben met transacties, zoals kopen en verkopen, huwelijk, bankieren, testament, waqf etcetera.
Ik viel mijn vader bij in het opsommen van andere voorbeelden:
* Aansporen tot het goede en het slechte verbieden, geloof in Allah, Zijn boodschappers en profeten en…
– Nee, geloof in God en Zijn eenheid, het profeetschap van onze Profeet Mohammed (s), het imamaat van de twaalf Imams en de wederopstanding zijn zaken die buiten het bereik van de taqlied vallen. Dit zijn de uitgangspunten van de religie. Een moslim dient hier onherroepelijk in te geloven, wat leidt tot zijn geloof in Allah. Hij maakt gebruik van zijn eigen inspanningen en de intellectuele kracht die Allah hem gegeven heeft om persoonlijke bevrediging en zekerheid in de zaak te krijgen.
* Oké. Maar heb ik het recht om een jurist te volgen die minder geleerd is, als er iemand is die geleerder is?
– Dat mag je, vooropgezet dat geen verschil in de fatwa’s kent tussen de jurist die je volgt en de meest geleerde als het gaat om de kwesties waarnaar je moet handelen.
* Stel dat ik de meest geleerde onder de juristen volg en dat hij geen fatwa had over een bepaalde kwestie waar ik mee zat, of hij had wel een fatwa, maar ik wist het niet, wat zou ik dan moeten doen?
 – Je neemt de fatwa van degene die daarna het meest geleerd is.
* Stel dat de rest allemaal van hetzelfde niveau was op het gebied van juridische kennis?
 – Dan kies je degenen die voorzichtiger is dan de anderen bij het vellen van een oordeel.
 * En als ze allemaal even vroom en voorzichtig waren, wat zou ik dan moeten doen?
 – Dan kan je de fatwa van iemand van hen gebruiken, waarbij je handelt volgens de ihtiyat (voorzorg – een niveau van wettelijk oordeel), maar dat kan ik je nu allemaal niet uitleggen.
 * Goed. Als het nodig is kan ik naar de dokter gaan om zijn oordeel te vragen over mijn gezondheidstoestand. Hoe ken ik het fatwa van de jurist die ik volg, zodat ik ernaar kan handelen? Moet ik hem bij elke gelegenheid raadplegen?
 – Er zijn een paar manieren waarop je zijn fatwa kunt kennen.
Je kunt het hem direct vragen. Je kunt andere mensen vragen die je vertrouwt. Je kunt zijn boeken raadplegen, met name zijn verhandelingen over de punten van religieuze handelingen (Risalah Amaliyah), als je zeker bent dat je een authentiek exemplaar hebt.
Als dit het geval is, dan hoef ik niet verder dan dit huis te kijken, want ik kan niemand die meer betrouwbaar is dan u. Mag ik uw hulp vragen om de fatwa’s te leren kennen van mijn religieuze autoriteit (jurist)? Ik zag een brede lach op het gezicht van mijn vader verschijnen: hij zat rechtop en de twinkeling in zijn ogen verried dat we aan een levendige discussie zouden beginnen.
 * Zullen we beginnen met het gebed?
 – Waarom niet! Maar het gebed vraagt wel van iemand dat hij ritueel rein is. Waardoor wordt iemand dan onrein?
 – Wat iemand onrein maakt zijn twee dingen:
1. Materiële dingen, dus de najis dingen, oftewel grijpbare zaken.
2. Immateriële dingen die van bepaalde daden afhangen, als die gebeurd zijn moet je wudhu, ghusl of tayamum doen om de onreinheid te verwijderen. Dit zijn de dingen zoals janabah, haydh, istihadha (oneigenlijke menstruatie), het aanraken van een dood lichaam, etc. Maar voor we kunnen beginnen met het gebed, moeten we de
najis dingen kennen. We moeten ook de manier van reinigen kennen, om er zeker te zijn dat het lichaam schoon is van hetgeen het bevuild heeft. We kunnen het hebben over bepaalde verschijnselen, zoals naar de WC gaan, het laten van een wind, slapen etc, waarna wudhu of tayamum vereist is.
We kunnen daarna spreken over dingen als janabah, haydh, nifas (bloeding ba de bevalling, miskraam of abortus), die ghusl of tayamum vereisen. Op deze manier zorgen we ervoor dat niets onze poging verhindert om dichterbij Allah te komen door het gebed. Dit laat ons het genoegen smaken om voor God te staan, en Zijn Glorie en Lof te  bezingen. Zodat we troost en gewetensrust kunnen ontvangen van het verkeren in Zijn gehoor, en Zijn liefde en lof bezingen. Na deze onderwerpen kunnen we het hebben over vasten, bedevaart etc.
* Dus we beginnen met de najis dingen.
– Ja, morgen. Insha’Allah (als God het wil)
* Insha’Allah.

© Copyright Ahlalbait Jongeren
Bron: Over Fiqh gesproken
Overige onderwerpen zijn te vinden in de Fiqh gedeelte onder het islam-menu!