In de naam van Allah, de Barmhartige de Genadevolle
De Fiqh (geloofsleer) is een belangrijk onderdeel van het geloof. Bij ‘Leer de Fiqh’ wordt in elk artikel een onderwerp betreft de Fiqh besproken tussen een vader en een zoon die zojuist de pubertijd heeft bereikt. Hij wil graag meer leren over het geloof en specifiek betreft de Fiqh-regels. Daarom stelt hij aan zijn vader verschillende vragen over verschillende Fiqh gerelateerde onderwerpen. De gesprekken gaan in een dialoogvorm zodat het leuk en gemakkelijk is voor de lezer en de antwoorden snel gevonden kunnen worden op specifieke vragen.
Ik was gespannen, ongerust en opgewonden toen mijn vader met de dialoog over de dood begon. Hij benaderde het onderwerp met gepaste eerbied en kalmte, wat je kon merken aan de blik op zijn gezicht en de toon van zijn stem.
Deze ongewone manier van de discussie beginnen, en de met de dood beladen atmosfeer maakte me bang, zodat mijn hartslag sneller ging en een rilling langs mijn ruggengraat trok. Tenslotte verrieden de zweetdruppels op mijn voorhoofd mijn ware gevoelens.
Toen mijn vader de tekenen van angst in mijn ogen en van mijn gezicht las, vroeg hij me:
– Ben je bang?
* Waarom zou ik niet bang moeten zijn?
– Ben je bang voor de dood of voor de doden?
Ook al was ik banger voor de dood dan voor de doden, toch zei ik:
* De doden.
Het was een verschrikkelijke angst die ik vandaag toegaf, want ik had nog nooit iemand zien sterven. Ik weet niet hoe ik het zou ervaren om iemand voor mijn ogen te zien sterven. Voor vandaag, als ik een begrafenisstoet voorbij zag komen, dan kreeg ik een triest gevoel en dan wendde ik me af.
* Ja, ik ben bang voor de doden.
Ik zei het voor de tweede keer om mijn gemoed te versterken.
– Ben je banger voor de doden dan voor de dood? Wat is er na de dood om bang voor te zijn? legde mijn vader uit. Hij ging verder: Ben je bang voor iemand die een paar momenten gelden hetzelfde was als jij, hij at, dronk, lachte, huilde, een ommetje maakte, droomde, sliep enzovoorts, en zich toen overgaf aan de dood, die niemand spaart.
Waarom ben je niet realistisch en geef toe dat je banger bent voor de dood zelf dan voor de doden?
Heb je je niet afgevraagd waar al die vroeger volkeren en hun generaties naar toe zijn gegaan? “ De dag waarop hun verblijfplaats graven werden en hun bezit geërfd werd; de dag waarop ze geen gehoor meer konden geven aan een oproep of iemand konden horen die hen beklaagde.” “Hoeveel tuinen en bronnen lieten ze niet achter! En korenvelden en prachtige plaatsen! En mooie dingen waarin ze zich verheugden; zo (was het) en wij gaven het als een erfenis aan een ander volk.” (44: 25-28)
En waar zijn degenen die je kent naartoe gegaan toen ze overleden? Waar zijn je voorvaderen? “Zij verwisselden de oppervlakte van de aarde voor haar diepte, uitgestrektheid voor een heel beperkte plaats, licht voor donker, en samenzijn met hun geliefden voor eenzaamheid.”
Hij herinnerde me toen aan de woorden van Imam Ali (a.s.) tijdens het uur van zijn dood: “Gisteren was ik jullie metgezel. Vandaag ben ik een voorbeeld om over na te denken. Morgen zal ik jullie verlaten. Trek een les uit de toestand waarin ik me bevind – mijn kalmte, mijn vredigheid, mijn ogen kunnen nauwelijks draaien in hun kassen, en mijn ledematen kunnen amper bewegen. Dit is duidelijker voor jullie dan woorden van advies.”
Mijn vader sprak ook over de Imams woorden toen hij waarschuwde voor het vuur van de hel: “Laat het duidelijk zijn, dit teergevoelige vlees kan het hellevuur niet verdragen. Dus heb medelijden met jezelf, want jullie hebben de beproevingen en de testen van dit leven ervaren. Hebben jullie niet de pijn gevoeld van de prik van een doorn, een misstap die de voet laat bloeden, en de onverdraaglijke, verstikkende hitte? Stel je eens voor hoe
veel erger het zal zijn, als men in twee lagen van vuur gegooid wordt, liggend op steen en sheitan als metgezel!”
Het is tijd dat je bang wordt voor de nasleep van de dood, niet voor de dood zelf. “Op de dag dat je het zal zien, elke zogende vrouw zal haar zuigeling in de steek laten, en elke zwangere vrouw zal haar vrucht laten vallen. En je zult de mensen dronken zien, terwijl zij niet dronken zijn, maar de bestraffing van Allah is streng.” (22:2)
“Op die dag zal elke ziel aanwezig vinden wat het aan goed gedaan heeft en wat het aan kwaad gedaan heeft, en het zal wensen dat er tussen hem en dat (kwaad) een grote tijdspanne was; en Allah maant jullie om voorzichtig te zijn voor (de vergelding van) Hemzelf en Allah is Barmhartig voor Zijn dienaren.” (3:30)
Laat de persoon op zijn sterfbed of die zojuist gestorven is als een herinnering voor jou dienen, dat jouw beurt ook zal komen. Het hoeft geen angstaanjagende gebeurtenis te zijn.
Een moment stilte gaf me de kans om mijn standpunt te heroverwegen. Maar het duurde niet lang, want mijn vader onderbrak mijn overpeinzing door te zeggen:
– In het geval dat je een moslim ziet sterven, zet jouw zorgen dan opzij en draai hem naar de qibla (de richting van de Ka’aba, waartoe men zich wendt bij het bidden).
* Hoe moet je dat doen?
– Laat hem op zijn rug liggen met de zolen van zijn voeten wijzend naar de qiblah.
* Betekent dat dat ik zijn benen moet strekken in de richting van de qiblah?
– Precies, ongeacht of de stervende een man of een vrouw is, oud of jong. Het wordt ook aangeraden om de getuigenis van Allah’s eenheid en van het Profeetschap van Mohammed (s) in zijn oor te fluisteren, van het Imamaat van de twaalf imams en surah as-Saffat te reciteren, zodat de pijn van de laatste ademtochten verlicht wordt. Het is makrouh om in staat van janabah of haydh te zijn bij iemand die aan het sterven is, of hun lichaam aan te raken wanneer zij de geest geven.
* En als hij sterft?
– Dan is het mustahab om hun ogen te sluiten, de mond te sluiten, de armen naast het lichaam te strekken, hem te bedekken, verzen uit de heilige Koran te reciteren, de plaats te verlichten waar hij gewoonlijk was, en de gelovigen te waarschuwen om de begrafenis bij te wonen. Het is ook mustahab om het lichaam snel klaar te maken voor de begrafenis, behalve als je vermoedt dat de persoon niet echt dood is.
* En als je nu zeker bent of hij dood is?
– Dan moet je de voorbereidingen voor de begrafenis uitstellen tot je zeker weet dat hij dood is. Dan wordt het verplicht dat je het lichaam wast en andere noodzakelijke stappen onderneemt.
* En hoe zit het met de miskraam of de abortus?
– Zelfs de foetus van vier maanden [of zelfs minder dan dat maar welgevormd in schepping] moet dezelfde behandeling krijgen. Maar gebed voor diens ziel is niet verplicht en niet mustahab.
* Wie neemt de verantwoordelijkheid om het lichaam van een dode te wassen?
– Een man kan het lichaam van een man wassen. Zo kan een vrouw het lichaam van een vrouw wassen, behalve in het geval van een echtgenoot en zijn vrouw; zij kunnen elkaars lichaam wassen. Hetzelfde geldt voor een mahram (iemands nabije familieleden, volgens een in de shari’a vastgelegde classificatie), die het lichaam van de andere sekse kan wassen [als een mahram van dezelfde sekse niet beschikbaar is].
* Hoe moet het lichaam gewassen worden?
– Er moeten drie soorten ghusl uitgevoerd worden.
1. Een keer waarbij lotusbladeren aan het water toegevoegd zijn.
2. De tweede ghusl waarbij kamfer aan het water toegevoegd is.
3. De derde ghusl waarbij zuiver water gebruikt wordt.
[Vooropgesteld dat ghusl elkaar opvolgen] dat wil zeggen, eerst het hoofd en de nek wassen, dan de rechterhelft van het lichaam, dan de linkerkant. Verder moet het water dat gebruikt wordt tahir zijn, niet najis, en je moet het water mogen gebruiken van de eigenaar ervan of het water moet geen eigenaar hebben (mubah), niet maghsoub (wederrechtelijk in bezit genomen), zonder onzuiverheden (mutlaq), niet gemengd; en je moet ook het recht hebben om de lotusbladeren en de kamfer te gebruiken, dus met toestemming van de eigenaar ervan of het moet geen eigenaar hebben.
* Moet je de kleren van de overledene wegnemen als je hem wast?
– Hij mag gewassen worden met kleren aan, dat kan zelfs beter zijn.
* Hoe weet je of het water zuiver is als je er lotus en kamfer aan toevoegt?
– Je moet ervoor zorgen dat je zo’n hoeveelheid toevoegt dat het water niet in een gemengde vorm verandert, dus dat het niet de eigenschap verliest vrij te zijn van onzuiverheden.
* Het lichaam van een overledene kan tijdens de ghusl najis worden door in contact te komen met een bron van buitenaf, of door een bron van binnenuit. Wat moet je dan doen?
– Het is verplicht om de najasah weg te halen en het lichaam weer rein te maken. Maar de ghusl herhalen is niet verplicht.
* Wat moet er gebeuren na de ghusl?
– Het is verplicht om het lichaam te balsemen en in te wikkelen.
* Wat houdt balsemen in?
– Strijken over de zeven punten van het lichaam die gewoonlijk de grond raken tijdens het gebed (mawadhi’ as-sujoud) met verpulverde kamfer wat nog de geur heeft. De gebruikte kamfer dient ook geen eigenaar te hebben, niet wederrechtelijk in bezit genomen, tahir en niet najis [ook als het er niet automatisch toe leidt, dat het lichaam daardoor najis wordt]. Het is beter dat het strijken met de handpalm gebeurt, beginnend bij het voorhoofd.
* En de volgorde van de rest van de zeven punten?
– Daarbij hoeft geen bepaalde volgorde aangehouden te worden.
* Hoe moet je het lichaam inwikkelen?
– Het is verplicht dat het lichaam met drie stukken ingewikkeld wordt.
1. De lendendoek [dat dient het gebied tussen navel en knieën te bedekken].
2. Het shirt [dat het gebied tussen de schouders en het midden van de benen dient te bedekken].
3. Het overkleed, dat het hele lichaam bedekt [en lang genoeg dient te zijn zodat het aan beide kanten vastgebonden kan worden].
* En de breedte?
– Het moet breed genoeg zijn om het hele lichaam in te wikkelen met een overslag erbij.
* Zijn er nog andere voorwaarden waaraan deze stukken doek moeten voldoen?
– Ja, in totaal moeten ze het hele lichaam bedekken. Ze mogen niet maghsoub zijn en niet van pure zijde gemaakt [niet versierd, en niet gemaakt van dierenhuiden waarvan het vlees niet geschikt is voor menselijke consumptie] en ze mogen niet najis zijn. Maar in geval van nood mag het inwikkelen hiermee wel, behalve wanneer ze maghsoub zijn.
* En als vanwege een of andere reden het wikkelen in drie doeken onmogelijk is?
– Het inwikkelen van het lichaam met de beschikbare stof is dan voldoende.
* Wat komt er nadat de ghusl, het balsemen en inwikkelen gedaan zijn?
– Het verrichten van een speciaal gebed voor de doen is verplicht, ook als de dode een kind is, die nog niet kan begrijpen wat het gebed is, bijvoorbeeld een zesjarige.
* Hoe wordt dit gebed gedaan?
– Het gebed voor de doden is anders dan het dagelijkse gebed dat we meestal doen, zowel qua vorm als qua in houd. Het bestaat uit vijf takbirats (de uiting “Allahu Akbar”, Allah is de Grootste), er is geen recitatie van de heilige Qoran, geen buiging, geen vooroverknielen, geen tashahhud (het midden van het gebed, dat zittend gezegd wordt waarin men getuigt van de eenheid van Allah en van het profeetschap van Mohammed (s) ) en geen (het sluitstuk van het gebed waarin men de Profeet groet, zichzelf, de goede dienaren van de Schepper en de twee engelen. Eigenlijk vragen degenen die het gebed leidt en degenen die eraan deelnemen om genade voor de overledenen na de eerste takbirah. Bij de andere vier takbirat kun je een aantal smeekbedes zeggen, om vrede vragen voor de Profeet en zijn Zuivere Nakomelingen, bidden voor het welzijn van de gelovigen en God Almachtig prijzen.
* Kunt u me een voorbeeld hiervan geven?
– Na het uiten van de eerste takbira, kun je getuigen van de eenheid van Allah en van het profeetschap van Mohammed. Na de tweede takbira kun je zeggen: “Allahumma salli ala Mohammedin wa aali Mohammed”, wat betekent: Moge Allah’s vrede zijn met Mohammed en met zijn Zuivere Nakomelingen. Na de derde takbira kun je om vergeving vragen voor de gelovigen. Na de vierde takbira kun je voor genade en vergeving bidden voor de overleden persoon. Na het uiten van de vijfde takbira eindigt dit speciale gebed.
* Zijn er nog andere belangrijke dingen waar we rekening mee moeten houden als we dit speciale gebed verrichten?
– Ja, de volgende punten zijn belangrijk:
1. Er moet een niyyah zijn (intentie om het gebed te doen, of welke daad van aanbidding dan ook met als enige doel nabijheid tot Allah te zoeken) In dit geval moet de naam van de overledene worden genoemd.
2. Het gebed moet in een staande positie uitgevoerd worden, zolang men dat kan.
3. Het gebed mag pas worden verricht nadat het lichaam is gewassen, gebalsemd en ingewikkeld.
4. Bij het verrichten van het gebed dient men zich te richten naar Mekka, als men in de gelegenheid is om dit te doen.
5. Het lichaam van de overledene dient te liggen voor degene die het gebed leidt.
6. Het hoofd van de overledene dient aan de rechterkant te liggen van degenen die het gebed leidt, en zijn voeten aan de linkerkant.
7. Het lichaam van de overledene moet op zijn rug liggen.
8. Er mag geen barrière zijn tussen het lichaam van dode en degenen die het gebed leidt, zoals een scherm of een muur. Maar het kan geen kwaad als het lichaam in een kist ligt, of afgeschermd wordt door een ander dood lichaam.
9. Er mag geen grote afstand zijn tussen degene die het gebed leidt en het lichaam, hetzelfde geldt voor de hoogte, dat wil zeggen dat de een niet veel hoger mag zijn dan de ander. Maar er mag wel een scheiding zijn, als de rijen van degenen die het gebed verrichten ononderbroken zijn, of als er één gebed is voor meer dan één ziel.
10.Toestemming van de nabije verwanten van de overledene moet worden verkregen om het gebed te mogen uitvoeren.
11.Er mag geen pauze zijn tussen de takbirat, de smeekbeden en de nagedachtenis.
* Het valt me op dat u niet gezegd heeft dat degenen die het gebed verrichten wudhu, ghusl of tayyamum moeten hebben. Is daar een reden voor?
– Tahara is niet verplicht die het begrafenisgebed verrichten.
* Wat gebeurt er nadat het gebed is gebeden?
– Het lichaam moet begraven worden om er zeker van te zijn dat:
1. het lichaam veilig is, zodat carnivoren (vleesetende dieren) als die er zijn, niet de heiligheid van het lichaam kunnen aantasten.
2. het lichaam geen slechte geur kan verspreiden, wat andere mensen zou kunnen hinderen.
Als het lichaam in een graf geplaatst wordt, moet het op zijn rechterzij gelegd worden, waarbij het gezicht in de richting van Mekka moet kijken.
* Zijn er bepaalde voorwaarden voor de begraafplaats zelf die in acht moeten worden genomen?
– Ja.
1. Het stuk land mag geen eigenaar hebben, mag niet maghsoub zijn, noch gereserveerd door een gift voor een privé-sector, zoals scholen en Hussainiayya’s. Men dient er zorg voor te dragen dat de plaats onderhouden blijft evenals de aangrenzen gebouwen [ook als er geen hinder of schade aan de plaats wordt toegebracht].
2. Extra zorg dient gegeven te worden aan de heiligheid van het lichaam. Een vuilnisbelt bijvoorbeeld dient gemeden te worden als een mogelijke begraafplaats.
3. Het lichaam van een moslim moet niet worden begraven in de begraafplaatsen van de ongelovigen.
* En na de begrafenis?
– Er is overgeleverd van de Boodschapper (s.a.w.) dat: “Niets moeilijkers zal de doden overkomen dan de eerste nacht. Dus heb medelijden met jullie doden door aalmoezen te geven. Kun je je het niet veroorloven, dan kun je een twee raka’a gebed doen voor hun zielen. In de eerste raka’a lees je na surah al-Fatiha het vers ayat-ul-Kursi (het troonvers). In de tweede kun je na al-Fatiha surah al-Qadr tien keer lezen. Bij het beëindigen van het gebed kun je zeggen: “Allahumma salli ala Mohammedin wa aal Mohammed”, en “O, Allah, alstublieft accepteer dit namens de overleden persoon, door hem bij de naam te noemen.“
* In de vorige dialoog noemde u een speciale ghusl die u de “ghusl van het aanraken van een lijk” noemde. Kunt u mij daar meer over vertellen?
– Ja, ghusl is verplicht voor eenieder die in contact komt met een dood lichaam, dat haar warmte verloren heeft en voor het gewassen is, omgeacht of het tot een moslim behoorde of een ongelovige.
* Is ghusl nodig als het lichaam nat is?
– Ongeacht of het droog of nat is, en zonder dat het uitmaakt of het aanraken van het lijk opzettelijk gebeurde of onopzettelijk.
* Wat moet iemand doen die in contact is gekomen met een lijk?
– Hij moet het volgende doen:
1. Ghusl doen voor hij bijvoorbeeld een gebed verricht.
2. Het is haraam voor iemand in een staat van onreinheid om deletters van de heilige Qoraan aan te raken, of andere dingen te doen die verboden zijn voor iemand in staat van janabah.
Er zijn ook andere dingen die je moet doen na de dood van iemand, waarvan je moet weten:
Als een echtgenoot sterft moet zijn vrouw een wachtperiode volmaken, ongeacht de leeftijd van de vrouw, en ongeacht of het huwelijk was geconsumeerd of niet. Een niet-zwangere echtgenote moet vier maanden en tien dagen wachten. Als ze volwassen en geestelijk gezond is, dan moet ze tijdens de wachtperiode geen make-up, parfum en opvallende kleren dragen, want dat is haraam. Maar ze heeft het recht om zich te baden, nieuwe kleren aan te trekken, en naar buiten te gaan, vooral als ze ergens heen moet of een daad van aanbidding wil verrichten en natuurlijk, in geval van nood.
* U had het over een zwangere vrouw. Is dit een speciaal geval?
– De regels voor een zwangere, vrouw wiens echtgenoot is overleden bepalen dat ze een wachtperiode moet volbrengen voor de rest van haar zwangerschap. Als, na de bevalling, de totale periode die verstreken is sinds de dood van echtgenoot, meer is dan vier maanden en tien dagen, dan moet haar wachtperiode stoppen. Zo niet, dan moet ze de resterende periode volmaken tot vier maanden en tien dagen.