Leer de fiqh: het gebed

De Fiqh (geloofsleer) is een belangrijk onderdeel van het geloof. Bij ‘Leer de Fiqh’ wordt in elk artikel een onderwerp betreft de Fiqh besproken tussen een vader en een zoon die zojuist de pubertijd heeft bereikt. Hij wil graag meer leren over het geloof en specifiek betreft de Fiqh-regels. Daarom stelt hij aan zijn vader verschillende vragen over verschillende Fiqh gerelateerde onderwerpen. De gesprekken gaan in een dialoogvorm zodat het leuk en gemakkelijk is voor de lezer en de antwoorden snel gevonden kunnen worden op specifieke vragen. Alle regels zijn in principe gebaseerd op de regels van Groot Ayatollah Sayed Al Sistani. De meeste regels gelden echter ook voor alle andere geleerden, dit zijn namelijk basisonderwerpen. Mocht je het zeker willen weten dan kun je ons een email sturen of je kunt op de website van jouw geleerde kijken.  

We zijn aangekomen bij het onderwerp “gebed”. Er is overgeleverd van de Profeet (s):
“Het gebed is de steunpilaar van de religie. Als het geaccepteerd wordt door Allah, de Meest Verhevene, dan wordt elke goede daad van de gelovige geaccepteerd. En als het verworpen wordt, wordt elke goede daad verworpen.”
Het gebed is een audiëntie bij de Schepper, dagelijks gebracht op vastgestelde tijden. Allah heeft de tijden waarop de gebeden worden gezegd bepaald en de manier waarop ze moeten worden verricht. Tijdens deze audiëntie ga je volledig op in de ervaring. Je praat tegen Hem en roept Zijn genade aan. Je komt uit deze ontmoeting met een helder bewustzijn en een sereen hart. Het is heel natuurlijk om de aanwezigheid van Allah te voelen als je je gebed zegt.
Het is geen wonder dat Imam Ali (a) de pijlen van het gevecht, die in zijn lichaam staken, weghaalde als hij volledig opging in de spiritualiteit van de aanbidding, want dat hielp hem om zijn geest af te leiden van de pijn.
Als Imam Zain-ul-A’bidien (a) wudhu deed, dan werd zijn gezicht altijd bleek. Toen de leden van zijn familie vroegen waarom hij er zo zorgelijk uitzag, was zijn antwoord: “Weten jullie niet in Wiens aanwezigheid ik zo meteen zal zijn?” Als hij begon te bidden, liepen de rillingen langst zijn rug. En toen hem werd gevraagd waarom hij trilde, antwoordde hij: “Ik wil op audiëntie bij mijn Heer en Hem smeken. Dat is waarom ik tril.”
Het verhaal van Imam Kadhims (a) aanbidding staat model voor alle vrome moslims. Toen kalief Harun ar-Rashid beval hem op te sluiten in zijn kerkers, bracht de Imam het merendeel van zijn tijd door in aanbidding, Allah dankend dat Hij zijn gebed had verhoord en hem die gouden kans had gegeven.
Boven al is het gebed een uiting van het innerlijke gevoel dat we bij Allah de Meest Verhevene horen, Die over alles macht heeft. En als je de zin “Allahu Akbar” zegt aan het begin van elke gebed, dan horen alle materiële dingen onbelangrijk te worden, omdat je in de aanwezigheid van de Heer van het universum bent, Die daar elk aspect van beheerst.
Hij is groter dan wat dan ook. Als je surah al-Fatiha opleest, zeg je: “U aanbidden wij en U vragen wij om hulp.” Zo ontdoe je jezelf van alle afhankelijkheid van een sterfelijk wezen.
Met dat exquise gevoel van overgave aan Hem, verrijk je je geest vijf keer per dag. En als je meer spirituele verheffing wenst, kun je mustahab gebeden verrichten.
* Betekent dit dat er twee soorten van gebed zijn, wajib en mustahab?
– Ja, dat is waar.
* Ik ken de wajib gebeden. Dat zijn de gebeden die we vijf keer per dag doen: subh, dhur, asr, maghrib en isha.
– Nee, dit zijn niet de enige gebeden. Er zijn er meer:
1. Het gebed voor ayat (tekenen of natuurlijke verschijnselen, zie hiervoor het tweede deel van Dialoog over Salah).
2. Tawafgebed, dat de pelgrims zeggen tijdens umra en hadj (zie Dialoog over Hadj).
3. Gebed voor de zielen van de doden (zie Dialoog over Zaken rondom de dood).
4. Elk verplicht gebed dat niet is gezegd door de vader die gestorven is. [Het is de plicht van de oudste zoon om dit namens de vader te doen} (Zie deel twee van Dialoog over Salah).
5. Elk gebed dat verplicht is geworden vanwege inhuring (geld krijgen om bepaalde gebeden te doen namens een ander persoon die al overleden is, bijv als de oudste zoon deze niet kan verrichten, ijarah), eed, offerbelofte, of vanwege een andere reden.
Maar de vijf dagelijkse gebeden hebben voorwaarden over het volgende :
a. De tijd van het gebed.
b. De qiblah
c. De plaats waar het gebed wordt gezegd
d. De kleding van degenen die het gebed doet
e. De tahara die vereist is om te mogen bidden.
f. Deze voorwaarden gelden ook voor andere gebeden, behalve die van de tijd, zoals ik later in detail zal uitleggen.
* Dus u begint met de tijd van het gebed.
– Ja.
1. Voor elke gebed is een vastgestelde tijd die niet licht opgevat mag worden. De tijd voor het sobhgebed is vanaf het begin van de dageraad tot zonsopgang. De tijd voor het dhuhr- en asrgebed is vanaf de zawal tot zonsondergang. Het eerste deel is beperkt voor het dhuhrgebed en het tweede voor de asr, al naar gelang de tijd die ze innemen.
* Hoe weet ik wanneer het zawal is?
– Het is de middag, tussen zonsopgang en zonsondergang.
De tijd van de maghrib en de isha begint vanaf zonsondergang en duurt tot middernacht. Het eerste deel is beperkt voor het magribgebed en het het laatste deel voor het ishagebed, al naar gelang de tijd die ze innemen.
[Je moet niet aan het magribgebed beginnen tot de schemering, die vanuit het oosten verschijnt, uit de lucht verdwijnt.
* Kunt u uitleggen wat de schemering vanuit het oosten is?
– Het is een rode kleur die in het oosten verschijnt, tegenover de kant van de zonsondergang, die verdwijnt als de hele schijf van de zon achter de horizon daalt.
* Hoe kan ik middernacht bepalen, wat het einde aankondigt voor het ishagebed?
– Het is het middelpunt tussen zonsondergang en de dageraad.
* Stel dat het middernacht is, en ik had opzettelijk het magrib- en ishagebed niet gezegd. Wat moet ik dan doen?
– Je moet opschieten om het te doen voor de dageraad met de niyyah van alqurbal mutlaqah (de intentie moet gedaan worden teneinde de nabijheid van Allah te zoeken, dus zonder te zeggen of het op de tijd “ada” gezegd is, of in volgorde “qadha”).
Als je een gebed zegt is het belangrijk om je aan de vastgestelde tijd te houden, voordat je eraan begint.
2. De qiblah. Je moet je gezicht richting de qiblah richten, wat de plaats is waar de heilige Ka’aba, in Mekka ligt.
* Stel dat ik niet weet wat de richting van de qiblah is, en ik heb alles geprobeerd om erachter te komen, wat moet ik dan doen?
– Richt je gezicht naar de kant waarvan je voelt dat de qiblah daar zou kunnen zijn.
* En als ik geen gevoel over de richting van de qiblah zou hebben?
– Doe je gebed, in welke richting dan ook waarvan je denkt dat de qiblah daar zou kunnen zijn, op basis van waarschijnlijkheid.
* Stel je voor dat ik een gebed had gedaan, in de richting waarvan ik dacht dat het de qiblah was, maar ik kwam er later achter dat het niet de juiste richting was, wat zou er dan gebeuren?
– Als de afwijking van jouw gebed minder is dan 45 graden naar links of naar rechts, dan is je gebed in orde. Maar als de afwijking groter was dan dat, of je hebt gebeden in de tegenovergestelde richting en er was nog tijd om het gebed over te doen, dan moet je dat doen. Is de tijd van het gebed voorbij , dan hoef je het niet opnieuw te doen.
3. De plaats waar het gebed gedaan wordt. [Wees er zeker van dat de plaats waar je het gebed doet zonder eigenaar is, dat wil zeggen niet wederrechterlijk in bezit genomen, omdat je gebed niet in orde is als de plaats maghsoub is].
Maghsoub kunnen ook bezittingen zijn, zoals bezit of huisraad, die wel belastbaar zijn, maar waarover geen khums is betaald. Ik zal de kwesties die met khums te maken hebben een andere keer in detail uitleggen. Ik wil je alleen waarschuwen voor zelfgenoegzaamheid en onverschilligheid als het om religieuze plichten gaat.
* En als het bezit of het land niet maghsoub was, maar het bidkleed bijvoorbeeld wel, wat dan?
Daarvoor geldt hetzelfde [dat bidden op zo’n kleed het gebed ongeldig maakt]. De plek waarop je bidt moet tahir zijn en niet najis.
* Is de plek van vooroverknieling de plek waar je je voorhoofd neerlegt?
– Precies, zoals het kleitablet (turba) of andere dingen.
* En hoe zit het dan met de rest van de plek, zoals waar je staat enzovoorts?
– Taharah is geen vereiste, vooropgesteld dat de najasah, als die er is, niet vochtig is.
Maar er zijn nog een paar punten die opgaan voor de plaats van het gebed.
a. Het is niet toegestaan, tijdens het gebed en anderszins om je rug naar de graven van de Onfeilbaren (a.s.) te keren, vooral wanneer je je hierdoor afscheidt van de anderen.
b. Zowel het gebed van een man en een vrouw zijn niet in orde, wanneer ze erg dicht bij elkaar staan, als ze zij aan zij staan, of als de vrouw enigszins voor de man staat. De afstand tussen beiden als zij hun gebed zeggen dient niet minder te zijn dan de afstand van 10 keer de lengte van de arm, als er geen afscheiding is, zoals een muur, die de twee scheidt.
c. Het gebed is mustahab in moskeen, en de meest geëerde zijn de Grote Heilige Moskee in Mekka, en de Moskee van de Profeet (s.a.w.) in Medina. Gebed is ook aanbevolen bij de heilige graven van de Onfeilbaren (a.s.).
d. Het is sterk aanbevolen dat vrouwen een afgezonderde plek (sitr) kiezen om te bidden, zelfs binnen de grenzen van hun eigen huis.
4. Er zijn bepaalde condities waaraan voldaan moet zijn als men zich kleedt voor het gebed.
a. De kleren moeten tahir zijn en [niet maghsoub] (maghsoub = zonder toestemming van eigenaar gedragen of in beslag genomen). Wat gedragen wordt tijdens het gebed dient dus rechtmatig verkregen te zijn(= niet maghsoub). Dit geldt alleen voor het deel dat de schaamstreek bedekt(niet alleen schaamstreek, maar bijv. ook de borsten van een vrouw). Verder moeten we voor ogen houden dat er een verschil is tussen hetgeen voor een man acceptabel is om zichzelf mee te bedekken, en wat voor een vrouw acceptabel is. In het geval van de man bijvorbeeld volstaat een broek tot op de knie als kleding. Voor een vrouw zou dit niet volstaan, van haar is vereist dat zij haar hele lichaam bedekt tijdens het gebed.
b. Het mag geen deel van een niet-geslacht dier zijn, zoals bijvoorbeeld een huid van een niet-islamitisch geslacht dier, zelfs als het niet eens voldoende is om iemands schaamstreek mee te bedekken (oftewel er mag geen enkel deel van de kleding, gedragen tijdens het gebed, van een niet-islamitisch geslacht dier komen).
* Is het gebed dan geldig van iemand die een leren riem draagt, naar zijn zeggen gekocht van een moslimverkoper of in een moslimland, ook al was er geen informatie over het slachten van het dier , waarvan de huid voor de riem is gebruikt?
– Ja, dat gebed is in orde.
* En als het de leren riem gekocht was van een niet-moslim of in een niet-moslim land?
– Het gebed is in orde, tenzij je weet dat de huid die gebruikt is van een niet-geslacht dier afkomstig is.
* En als ik niet zeker wist van welk materiaal de riem gemaakt was, of hij echt was of synthetisch?
– In het algemeen kan het gebed gedaan worden met zo’n riem om.
c. Producten van carnivoren zijn niet toegestaan om tijdens het gebed te dragen, zelfs als hiermee de schaamstreek bedekt zou kunnen worden. [Dit geldt ook voor andere producten gemaakt van dieren, waarvan het vlees niet toegestaan is om te eten.]
d. Pure zijde kleding mag niet door mannen gedragen worden tijdens het gebed. Voor vrouwen is het dragen van pure zijde toegestaan.
e. Puur goud of vergulde sieraden is voor mannen niet toegestaan. Maar er steekt geen kwaad in het dragen van namaakgoud.
* Zelfs als het een trouwring was?
– Ja, het gebed is niet in orde als zo’n ring gedragen wordt. Sterker nog, het is voor mannen ten alle tijden verboden om goud te dragen.
* En gouden kronen en gouden zakhorloges dan?
– Deze zijn toegestaan en het gebed met deze dingen is in orde.
* Stel dat ik niet wist dat mijn ring van goud was gemaakt, of ik wist het wel maar ik was het vergeten. Zou mijn gebed dan nog geldig zijn?
– Ja, je gebed is dan in orde.
* En bij vrouwen?
– Zij mogen ten alle tijden goud dragen, dus ook tijdens het gebed.
Ik heb nog twee dingen te zeggen over de kleding die gedragen wordt tijdens het gebed. Het is verplicht de schaamstreek te bedekken, dus de penis, testikels en het zitvlak.
Vrouwen moeten hun hele lichaam bedekken, inclusief hun haar, maar exclusief hun gezicht, handen (tot aan de polsen) en voeten (tot aan de enkels). Zij moeten dit ook doen als zij alleen zijn.
Dit zijn de voorwaarden alvorens aan het gebed te mogen beginnen.
Het gebed zelf bestaat uit een aantal delen en verplichte handelingen. Dat zijn: niyaah, takbiratul ihram, staan, recitatie van een paar surahs uit de Qoraan, dhikr (herdenkeing), ruku’ en sujoed. Deze staan los van de andere delen van het gebed, oftewel als deze vijf essentiële onderdelen niet goed of helemaal niet uitgevoerd worden, opzettelijk dan wel onopzettelijk, dan is het gebed ongeldig.
En om nu terug te komen op jouw vraag, heb ik dit te zeggen: Het reciteren van de adhan en de iqamah voor het dagelijkse gebed is een sterk aanbevolen daad. Dus je zult ervoor beloond worden als je hen zegt voor je dagelijks gebed.
* Wat moet ik zeggen voor de adhan?
Je kunt het volgende zeggen:
Allahu Akbar (God is Groot) vier keer, en de elk van de volgende zinnen twee keer:
Ashhadu Alla Illaha Illal Lah
(Ik getuig dat er geen god is dan Allah)
Ashhadu Anna Mohammadar Rasoulul Lah
(Ik getuig dat er Mohammed de Boodschapper is van Allah)
Hayya Alas Salah
(Haast je naar het gebed)
Hayya Alal Falah
(Haast je naar het succes)
Hayya Ala Khairil Amal
(Haast je naar de beste van goede daden)
Allahu Akbar
(God is Groot)
La Illaha Illal Lah
(Er is geen god dan Allah)
* En Iqamah?
– Je moet de volgende zinnen twee keer zeggen:
Allahu Akbar
Ashhadu Alla Illaha Illal Lah
Ashhadu Anna Mohammadar Rasoulul Lah
Hayya Alas Salah
Hayya Alal Falah
Hayya Ala Khairil Amal
Qad Qamatis Salah
(het gebed wordt verricht)
Allahu Akbar
La Illaha Illal Lah (één keer)
* En hoe zit het met getuigen dat Imam Ali (a) de wali van Allah is?
– Dat is mustahab, maar geen inherent onderdeel van de adhan of de iqamah.
* Dus het eerste deel van het gebed is de niyyah.
– Ja.
* Wat is niyyah?
– Het is je intentie om het gebed te doen, dat je de nabijheid van Allah zoekt en Zijn gunst en beloning door jezelf te onderwerpen.
* Kunt u me uitleggen wat u bedoelt met onderwerping?
– Het is het innerlijke, spirituele gevoel, dat samengaat met alle daden van aanbidding, het kan samengevat worden als een gevoel van nederigheid ten opzichte van de Schepper.
* Moet je er iets bepaalds voor zeggen?
– Nee, het is een geestestoestand. Daarom heeft het geen bepaalde uiting, die gezegd moet worden, het is een zaak van het hart. Maar als je geest zich niet concentreert op het verrichten van het gebed en nabijheid en onderwerping aan Allah zoekt in de woorden en bewegingen, dan is je gebed van nul en geen waarde (batil).
* Het tweede basiselement van het gebed was de takbiratul ihram. Wat is takbiratul ihram?
– In een stilstaande positie, gericht naar de qiblah, zeg je: “Allahu Akbar”. Je moet het in het Arabisch zeggen, en nadruk leggen op de klank (hamza) in het woord (‘Akbar). Je moet de andere letters ook duidelijk uitspreken. Het heeft de voorkeur om even te pauzeren na de takbiratul ihram, voordat je suratul Fatiha begint te reciteren.
* U zei dat ik de takbiratul ihram moet zeggen terwijl ik sta. Hoe moet ik het gebed doen als ik, bijvoorbeeld vanwege ziekte, niet zonder hulp kan staan?
– Je kunt je gebed in een zittende positie verrichten, en als dat niet kan in een liggende, op je linker- of je rechterzij, met je gezicht naar de qiblah. Als het mogelijk is heeft het liggen op de rechterzij de voorkeur over de linkerzij.
* En als ik dat allebei niet kon?
– Je kunt het gebed verrichten terwijl je op je rug ligt, terwijl je benen naar de qiblah wijzen.
* Stel dat ik alleen de takbiratul ihram vanuit een staande houding kon doen…
– Ja, je kunt de zin van de takbiratul ihram staand uitspreken en de rest zittend of in een andere mogelijke positie doen.
* Het derde basiselement van het gebed is de recitatie.
– Na de takbiratul ihram zeg je suratul Fatiha op [en daarna een andere surah]. De recitatie moet correct uitgevoerd worden. Je mag de Basmalah (een afkorting voor Bismillahi Rahmani Rahim) niet vergeten: In de naam van Allah, de Barmhartige, de Genadevolle.
* En als ik niet genoeg tijd heb om de tweede surah op te zeggen?
– Dan kun je het weglaten . je kan het doen als je ziek bent en de tweede surah niet kunt zeggen. Hetzelfde gaat als je je in gevaar bevindt of als je haast hebt.
* Op welke manier moet ik de beide surahs opzeggen?
Je moet ze op zo’n manier reciteren dat ze hoorbaar zijn tijdens het subh-, magreb- en ishagebed. Bij het reciteren van de beide surahs tijdens het dhor- en asrgebed moet dit op een onhoorbare manier gebeuren.
* Geldt het ook voor vrouwen?
– Zij zijn niet verplicht om de twee surahs hardop te reciteren. Maar ze moeten wel het dhor- en het asrgebed in stilte reciteren.
* Stel dat ik niets wist van de regel over hoorbaar en onhoorbaar reciteren, of ik maak een vergissing inde manier waarop ik mijn gebed zeg, ik raak zeg maar in de war, is mijn gebed dan nog geldig?
– Maak je geen zorgen, je gebed is dan nog in orde.
* Nu weet ik wat ik tijdens de eerste en tweede raka’ moet zeggen. Wat moet ik opzeggen tijdens de derde en vierde raka’?
– Je hebt de keuze tussen ofwel alleen suratul Fatiha te reciteren, of de tasbihat (of dhikr) te zeggen [onhoorbaar in beide gevallen], behalve de basmallah die je, als het kan, hardop zegt.
* Als ik voor de tasbihat kies, wat moet ik dan zeggen?
– Het is voldoende om met zachte stem te zeggen: “Subhanallah, wal Hamdu Lillah, wala Illaha Illal Lah, Wallahu Akbar” (Glorie zij God, en Geprezen zij God, er is geen god dan God, God is deGrootste). Deze uitspraken kunnen ofwel één keer ofwel drie keer gezegd worden, dat is je eigen keuze.
* Zijn er ook nog andere eisen die aan de recitatie gesteld worden?
– Ja, je moet de juiste uitspraak van de Arabische woorden gebruiken, zowel individueel als in de context met andere woorden. Wanneer je bij een woord stopt, dan moet je het altijd uitspreken op een eindtoon (sekoun); dat wil zeggen dat je dan het laatste leesteken van de laatste letter negeert, of dat nu fatha, dhomma of kasrah of iets anders is. Omgekeerd moet je de woorden met de hele harakat uitspreken (de set van leestekens, zoals shaddah, maddah, tanwien, hamzatul wasl of hamzatul qat’), die boven of onder de letters staan en die de juiste uitspraak van de woorden aangeven, zowel onafhankelijk als in samenhang met de andere woorden, die meestal gebruikt worden in de druk van de Heilige Qoraan.
Bij een woord moet je de regels van de juiste uitspraak kennen, op dezelfde manier als je verondersteld wordt de verzen van de Heilige Qoraan te kunnen lezen, zoals idgham (amalgamation of verdubbeling van bepaalde letters, na noun sakima); qalqalah (de klank van letters als qaf, taa’, baa’, jim, del enz.resoneren) vooral als je daarbij stopt. Sommige hiervan kunnen gevonden worden aan het eind van woorden zoals Ahad, Assamad, Yelied, Youled uit soerah al-Ikhlas.
* Kunt u me een voorbeeld geven van de hamzatul wasl en hamzatul qat’?
– Woorden in suratul Fatiha (zoals Allah, Arrahman, Ihdina) beginnen met hamzatul wasl, die niet geaccentueerd wordt als deze woorden in een context van de zin gebruikt worden, oftewel de manier waarop ze gezegd worden wordt bepaald door de uitspraak van de woorden die er onmiddellijk voor staan. In feite zijn ze min of meer stil. Maar de hamzatul qat’, is degenen die heel duidelijk uitgesproken wordt. Hoe deze hamza uitgesproken wordt, staat los van de woorden in de buurt. Voorbeelden van deze hamza vind je in de woorden ‘Iyyaka’ en ‘An’amta’ in dezelfde surah.
Ik wil er nog iets bijzeggen: Om er zeker van te zijn dat je uitspraak en andere uitingen tijdens het gebed perfect zijn, moet je de hulp inroepen van degenen die het gebed al geleerd hebben, om je bij te staan. Dit kan wel wat streng klinken, maar je moet je best ervoor doen om te zorgen dat je gebed perfect is.
Het vierde basiselement is qiyaam (rechtop staan).
Ook al spreekt het voor zich, toch is dit het enige deel dat een dubbele betekenis heeft. Het kan een rukn zijn, zoals in het geval bij het uitspreken van de takbiratul ihram, of de qiyaam die vooraf gaat aan de ruku. Daarom wordt het ofwel bepaald door de kenmerken en de regels van de rukn; of het is een verplichte daad (wajibat), geen rukn, zoals het staan als je twee surahs of de tasbihat reciteert, of opstaat uit een buigende houding. Dan zijn de regels van de wajibat van toepassing.
Het vijfde basiselement is ruku.
* Hoe moet ik ruku doen?
– Je buigt je lichaam, zet de palmen van je hand op je knieën, en zegt één keer: “Subhana Rabiayal Adheemi wa Bihamdih” (Glorie en lof zij mij Heer), of: “Allahu akbar” (God is Groot) of “AlhamduLillah” (Geprezen zij God) elk drie keer.
Daarna moet je rechtop gaan staan, en terwijl je dat doet zeg je:
“Sami’llahu Limen Hamidah” (Moge God de woorden accepteren van degenen die Hem prijzen), waarna je voorover knielt.
Het zesde basiselement is sujud.
Je moet twee sujuds doen in elke ruku.
* Hoe doe ik sujud?
– Zet je voorhoofd, de palmen van je handen, je knieën en je tenen op de vloer, en vorm een hoek tussen je bovenlichaam en je bovenbenen. Maar je moet er wel op letten dat je je hoofd op de aarde moet plaatsen, of wat erin groeit, behalve op dat wat eetbaar is of gedragen kan worden.
* Kunt u me een voorbeeld geven wat niet gebruikt mag worden om sujud op te doen, omdat het eetbaar is of gedragen kan worden?
– Groenten en fruit kunnen niet gebruikt worden voor sujud, noch katoen of vlas.
* Wat is dan wel toegestaan om sujud op te doen?
– Je kunt aarde gebruiken, zand, steen, kiezels, hout, of oneetbare bladeren. Je mag voorover knielen op papier dat gemaakt is van pulp, katoen, vlas of kaf.
Je mag geen graan gebruiken om sujud op te doen, zoals tarwe of meel. Ook geen wol, teer (asfalt), glas of kristal. Het beste materiaal waarop je sujud kan doen is aarde van het land van Karbala in Irak, waar Imam Hoessein (a.s.) begraven is.
* Stel dat ik geen sujud kon doen op iets wat toegestaan is, ofwel omdat het er niet is of omdat ik bang ben voor mezelf?
– In het geval dat hetgeen wat toegestaan is voor sujud er niet is, dan mag je teer gebruiken of asfalt. Als dat niet kan, dan kun je voorover knielen op wat je mogelijk lijkt, zoals de kleding die je draagt of je hand. Als je welzijn bedreigd wordt, dan mag je doen wat bijdraagt om jezelf te beschermen.
Vergeet bovendien niet de voorwaarde van symmetrie en het niveau van de plaatsen waarop je je voorhoofd, knieën en de tenen van beide voeten legt: geen van hen mag hoger dan de ander zijn dan de diepte van een vuist (ca. 10 cm.) [Deze eis geldt ook voor het niveau van de plaatsen waarop je staat en voorover knielt.]
* Als ik deze houding heb aangenomen, wat doe ik dan verder?
– Dan zeg je: “Subhana Rabiyal Al ‘Ala wa Bihamdi” (Glorie en geprezen zij mijn Heer) een keer, of “Subhanallah” of “Allahu Akbar” of “Alhamdulillah” drie keer. Til dan je voorhoofd en zit dan stil en beheerst, met je benen onder je, en kruis de rechtervoet over de linker en zeg ”Allahu Akbar”. Je moet de volgende sujud op precies dezelfde manier doen als de eerste.
* Als ik wegens ziekte of iets dergelijks niet goed voorover kon knielen, wat moet ik dan doen?
– Probeer te buigen zover als je kunt, zet het object om sujud op te doen op een verhoogde plaats. Vooropgesteld dat je alle delen van je lichaam tijdens de houding van sujud op hun geëigende plaatsen zet.
* En als ik dat niet kon doen?
– Dan mag je knikken met je hoofd naar de plaats van de sujud. Als je dat niet kan, mag je je ogen als plaatsvervanger gebruiken; sluit ze om sujud aan te duiden en open ze om het optillen van het hoofd van de plaats van de sujud mee aan te duiden.
Het zevende basiselement van het gebed is de tashahhud.
Tashahhud is verplicht om te zeggen na elke tweede sujud van de tweede ruku van elk gebed, en na de laatste ruku van het maghrib- , dhor, asr en ishagebed.
* Wat moet ik dan zeggen?
– Zeg: “Ashhadu alla Illaha Illal Lah, Wahadahu La Sharika Lah. Wa ashhadu Anna Mohammadan Abduhu Wa Rasuluh, Allahumma Salli Ala Mohammadiw Aali Mohammed” (Ik getuig dat er geen god is dan God, Hij is één en zonder deelgenoten; en dat Mohammed Zijn dienaar en boodschapper is, moge vrede zijn met Mohammed en zijn zuivere Nakomelingen). Je moet er wel op letten dat je stil zit en dat je het genoemde ononderbroken opzegt.
Het achtste basiselement is de tasliem.
De tasliem zeggen is verplicht in de laatste ruku van elk gebed. Het wordt meteen na de tashahhud gezegd, terwijl je nog steeds zit.
* Wat moet ik zeggen?
– Het absolute minimum is zeggen: “Assalamu aleikum” (vrede zij met u). Maar het is ten zeerste aanbevolen dat je eraan toevoegt: “Wa Rachmatul Lahi wa Barakatuh” (en Gods genade en zegeningen), Assalamu Aleika Ayyuhan Nabiyu wa Rahmatul Lahi wa Barakatuh” (moge vrede, genade en zegeningen met u zijn, o Profeet) en: “Assalamu alaina wa Ala Ibadil Lahis Salihien” (Moge vrede met ons zijn en de goede onder Allah’s dienaren). Assalamu Aleikum wa Rahmatul Lahi wa Barakatuh” (vrede, genade en zegeningen van Allah met u).
* Is er een reden waarom u de qunut niet heeft genoemd (het heffen van beide handen in een smeekbede?)
– Qunut is mustahab om één keer te doen in elk voorgeschreven gebed en in de vrijwillige gebeden [behalve in het Shefa’gebed]. Als je wilt kun je het zeggen, met je beide handen opgeheven in een smeekbede, nadat je de tweede surah van de tweede ruku hebt beëindigd, dus onmiddellijk voor het buigen.
* Is er een speciale smeekbede die ik moet zeggen in de qunut?
– Nee, die is er niet. Maar je kunt een vers van de Heilige Qoraan reciteren, en je Heer aanroepen, je mag Hem alles vragen.
* Nu dat u mij hebt uitgelegd hoe ik het gebed hoor te zeggen, wil ik vragen of er dingen of daden zijn, die het gebed ongeldig maken.
Ja, die zijn er.
1. Als het gebed ontdaan is van haar basiselementen, zoals de niyyah, takbiratul ihram, ruku en sujud, dan kan het niet meer geldig zijn.
2. Wat de wudhu verbreekt, zoals het laten van een wind, maakt het gebed evengoed ongeldig [zelfs als het onbedoeld gebeurt, of uit noodzaak na de laatste sujud].
3. Het hoofd en het bovenlichaam mogen niet helemaal weggedraaid zijn van de qiblah.
* En als de draaiing zo weinig is, dat het niet de richting van de qiblah weghaalt?
– Dit maakt het gebed niet ongeldig, alhoewel het wel makrouh is.
4. Opzettelijk lachen maakt het gebed ongeldig.
5. [Opzettelijk huilen voor wereldse zaken maakt het gebed ongeldig]. Huilen voor zaken die op het hiernamaals betrekking hebben is in orde.
6. Opzettelijk praten, ook spreek je alleen één letter uit, die niet tot het gebed behoort, maakt het gebed ongeldig. De enige uitzondering is de beantwoording van een groet, wat verplicht is, door de groet te herhalen.
7. Iets doen die de bewegingen of uitingen van het gebed verknoeien, zoals wiebelen of zwaaien, maakt het gebed ongeldig.
8. Eten of drinken tijdens het bidden is niet toegestaan, zelfs als het de bewegingen en uitingen van het gebed niet verknoeit.
9. Het opzettelijk vouwen van de handen voor de maagstreek , terwijl men in gebed staat, in andere situaties dan taqiyyah (niet uitkomen voor je geloofsovertuiging om jezelf, je familie of je bezit te beschermen tegen schade).
10.Opzettelijke uiting van het woord “Amen” nadat de imam Al-fatiha gereciteerd heeft {of degenen die alleen bidt zegt het zelf nadat hij klaar is met al-Fatiha} als er geen sprake was van taqiyyah.
Ik moet ook een ander belangrijk aspect van het gebed met je bespreken, namelijk twijfel aan de juiste uitvoering van haar handelingen en uitingen.
* Maakt twijfel het gebed ongeldig?
– Dat is niet altijd zo. Sommige twijfels maken het gebed ongeldig. Anderen kunnen worden rechtgezet en de derde categorie kan genegeerd worden.
Maar ik moet je de algemene principes uitleggen , als je enige twijfel mocht koesteren over de correcte uitvoering van het gebed.
1. Als je twijfelt aan de geldigheid van een gebed nadat je het beëindigd hebt, dan hoef je je geen zorgen te maken, beschouw je gebed als in orde.
2. Wie twijfelt aan de geldigheid van een deel van het gebed nadat hij het beëindigd heeft, die moet dat deel als geldig beschouwen en het hele gebed evenzo.
* Bijvoorbeeld?
– Als je twijfelt krijgt over de correctheid van je recitatie, ruku of sujud, nadat je het gedaan hebt, dan hoef je er geen aandacht aan te besteden en ga je ervan uit dat het gebed in orde is.
3. Als je vermoed dat een deel van het gebed niet correct was uitgevoerd, nadat je al over bent gegaan tot het volgende deel, dan moet je het vorige deel als in orde beschouwen, en blijft het gebed dienovereenkomstig van kracht.
* Ik zou graag een voorbeeld horen.
– Stel dat je de tweede surah aan het reciteren was in een zekere ruku, en je begon te twijfelen of je de misschien de eerste surah niet gelezen had; zelfs helemaal vergeten was te lezen. In dit geval, moet je er vanuit gaan dat je het wel gedaan hebt. En als je bezig was om te buigen, dan moet je doorgaan waarmee je bezig bent. En je gebed zal in orde zijn.
4. Wie de gewoonte heeft te twijfelen aan de correctheid van zijn gebed, hoeft geen aandacht aan die verdenking te besteden. Het gebed zal in orde zijn.
* Bijvoorbeeld?
– Stel dat je het subhgebed doet, en je raakt geregeld in de war hoeveel ruku je gedaan hebt. Je hoeft niet te reageren op deze twijfel, en je gebed kan gewoon als correct beschouwd worden. Of stel dat je je vaak vergist in het aantal sujuds, of je er nu één of twee gedaan hebt. Dan moet je aannemen dat je gebed in orde is.
* Hoe kan iemand concluderen dat hij last heeft van meer dan normale twijfel?
– Wie de gewoonte heeft om te twijfelen, weet dat hij last heeft van deze tekortkoming. Het volstaat om te zeggen dat de frequentie van hun twijfel vaker is, dan van een gemiddeld persoon verwacht wordt. Bijvoorbeeld, ze vragen zich bij één van de drie gebeden af, of ze iets fout hebben gedaan.
5. Als je twijfelt hoeveel ruku je hebt gedaan in subh of magreb, of tussen de eerste en tweede ruku van een vier-rak’a gebed, en je niet meer weet hoeveel ruku je hebt gedaan, dan is je gebed ongeldig.
* Kunt u me een voorbeeld geven?
– Stel dat je het subhgebed deed, en je wist niet meer of je aan de eerste of tweede ruku bezig was. Na een korte overpeinzing, moet je je kunnen herinneren in welke ruku je zit. Als je dat niet kan, en je herinnert je niet of het de eerste of de tweede ruku is, dan moet je aannemen dat je gebed ongeldig is.
* En als ik nu een sterk vermoeden had, dat het de eerste ruku bijvoorbeeld was?
– In dit geval moet je handelen naar je vermoeden en met je gebed doorgaan door de tweede ruku te doen; en je gebed is dan ook geldig.
* En als je nu begint te twijfelen tussen de derde en vierde ruku van een vier-rak’a gebed?
– Als je je herinnert hoeveel ruku je hebt gebeden, dan moet je daarop afgaan en de resterende ruku doen.
* En als ik me nu niet meer kan herinneren?
– Dit heeft nogal wat uitleg nodig, omdat er meerdere mogelijkheden zijn en elk geval zijn eigen regels heeft. Dit zijn een aantal mogelijkheden:
1. Als men twijfelt of de ruku de derde of de vierde was, ongeacht wanneer de twijfel opkwam, dan moet je aannemen dat het de vierde was. Je moet dus doorgaan met het gebed en nadat je klaar bent, doe je twee ruku vanuit een zittende houding of één ruku vanuit een staande houding. Dit wordt salatul ihtiyat genoemd (voorzorgsgebed).
2. Als je je afvraagt of de ruku de vierde of de vijfde was, nadat je je hoofd op de sujudplek hebt gelegd voor de tweede sujud, maar voor het uitspreken van de tekst, dan moet je aannemen dat het de vierde ruku is. Dan moet je doorgaan met je gebed, en nadat je het beëindigd hebt dan moet je een sajdatay-as-sahu doen (twee compenserende vooroverbuigingen, in plaats van een toevoeging aan of een weglating uit het gebed, door vergeetachtigheid).
3. Als de twijfel opkomt of het de tweede of derde ruku was, terwijl je bezig bent met de tweede sujud, dan moet je er vanuit gaan dat het de derde ruku is. Als je het gebed beëindigd hebt, dan doe je salatul ihtiyat [in dit geval moet het één ruku zijn vanuit een staande positie].
* Hoe doe ik salatul ihtiyat?
– Meteen nadat je klaar bent met het voorgeschreven gebed, doe je salatul ihtiyat. Dus zonder je lichaam naar links of naar rechts te draaien. Kort gezegd doe je of zeg je niets, wat je gebed ongeldig zou maken.
De manier om de salatul ihtiyat te zeggen is te beginnen met takbiratul ihram, dan de recitatie van surah al-Fatiha [met gedempte stem]. Het is niet nodig om een tweede hoofdstuk te lezen. De volgende bewegingen en uitingen zijn het buigen voor de ruku, sujud, tashahhud en tasliem. Tenminste als de salatul ihtiyat gedaan moest worden vanuit een staande houding. Als het gedaan moest worden in een zittende houding, moet er een tweede ruku komen voor je de tashahhud doet en de tasliem.
* En hoe doe ik sajdatay-as-sahu?
– Nadat je de niyyah doet, meteen nadat je het gebed beëindigd hebt, heeft het de voorkeur ook de takbiratul ihram te doen. Dan doe je sujud. Als je voorovergebogen bent, zeg je: “Bismillahi wa Billah, Assalamau Alaika Ayyuhan Nabiyu wa Rahmatul Lahi wa Barikatuh” (In de naam van God, moge vrede en zegeningen met jou zijn, Profeet). Je heft je hoofd op, ga terug naar je zittende houding en doe een tweede sujud op dezelfde manier. Nadat je klaar bent met de tweede sujud, doe je tashahhud en tasliem.
Je moet erop letten dat de sujud-as-sahu een middel is om andere fouten tijdens het gebed te corrigeren. Dit zijn:
a. Als je onwetens spreekt tijdens het gebed.
b. Als je onwetens een zin van de taslim te vroeg uitspreekt, terwijl het gebed nog in gang is.
c. Als je de tashahjud vergeet te zeggen, is het beter om dat eerst te zeggen, voor je de sajdatay-as-sahu doet.
d. Als na het beëindigen van het gebed twijfel bij je opkomt over een verrichte handeling of uitspraak, of een toevoeging aan het gebed, dan moet je de sajdatay-as-sahu doen. Het is ook verplicht als je een of twee sujuds in je gebed vergeten bent, nadat je de sujuds eerst ingehaald hebt. Je kunt de sajdatay-assahu ook doen als je vermoed dat je in een staande positie was in plaats van in een zittende. Kortom, telkens als je denkt dat
je iets hebt weggelaten of aan het gebed hebt toegevoegd, is het aanbevolen om sajdatay-as-sahu te doen.
e. Je kunt sajdatay-as-sahu even vaak doen als nodig is.
* Nu u mij heeft uitgelegd hoe ik het gebed moet doen en wat te doen als je erachter komt dat je een fout hebt gemaakt, zou ik graag willen dat u me voordeed hoe u bijvoorbeeld het isha-gebed doet. (Ik wilde hem bekijken als hij het gebed deed). Mijn vader stemde toe. Het volgende is een beschrijving van wat hij deed.
Eerst deed hij wudhu. Toen richtte hij zich tot de qiblah en begon de adhan en de iqamah te reciteren, nadat hij klaar was met het reciteren van de adhan en de iqamah hief hij zijn handen op, plaatste ze dicht naast zijn oren en sprak met luide stem: “Allahu Akbar”.
Hij begon surah al-Fatiha te lezen en daarna surah al-Ikhlas. Onmiddellijk nadat hij klaar was met de tweede surah boog hij, zette zijn handen op zijn knieën en zei in die houding: “Subhana rabiyal adhiem wa bihamdi.” Terwijl hij weer rechtop ging staan, zei
hij: “Sami’allahu limen hamida” (Moge God de woorden van degenen accepteren die Zijn lof prijzen). Vanuit de staande positie ging hij naar beneden en boog zich voorover. Nadat hij zijn voorhoofd op de sujud-plek had gelegd zei hij: “Subhan Rabiyal ‘ala wa bihamdi.” Na weer omhoog te komen met zijn hoofd ging hij naar een zittende houding en zei: “Astagfirul Lahi wa Atoubu Ileihi” (Ik zoek vergeving van God en ik toon mijn berouw aan Hem).
Nauwelijks had hij deze woorden uitgesproken of hij deed de tweede sujud, waarna hij weer terugkwam in de zittende positie, waarbij hij hetzelfde zei als eerst. Daarna stond hij weer op.
Toen hij voor de tweede keer stond, herhaalde hij de recitatie van de twee surahs en voor het buigen hief hij zijn beide handen op voor de qunut en reciteerde: “Rabi j’alni muqiemas salatti wa min durrayyati, rabbana wa taqabbal du’a. Rabanagh fir lie wa liwal idaya wa lilmu’minien yawma yaqumul hisaab” (Mijn Heer, maak mij en mijn nakomelingen volhardend in gebed. O mijn Heer, aanvaard mijn gebed. O mijn Heer! Schenk mij bescherming, mijn ouders en de gelovigen op de dag wanneer de afrekening zal komen.)
Na het beëindigen van de smeekbede, ging hij voor de tweede keer gebogen staan en herhaalde dezelfde zinnen terwijl hij boog (ruku). Bij het optillen van zijn hoofd, deed hij de twee sujuds op dezelfde manier als in de eerste ruku. Zodra hij klaar was met de tweede sujud, zittend met zijn handen op zijn bovenbenen, sprak hij de tashahhud uit: “Ashhadu alla Illaha Illal Lah, Wahadahu La Sharika Lah. Wa ashhadu Anna Mohammadan Abduhu Wa Rasuluh, Allahumma Salli Ala Mohammadiw Aali Mohammed” (Ik getuig dat er geen god is dan God, Hij is één en zonder deelgenoten; en dat Mohammed Zijn dienaar en boodschapper is, moge vrede zijn met Mohammed en zijn zuivere Nakomelingen).
Daarna stond mijn vader op voor de derde ruku. In een rechtopstaande houding, zonder zich te bewegen en met gedempte stem zei hij: ‘Subhanal Lahi, Wal Hamdu Lillahi, Wala Ilaha Illal Lahu, Wal Lahu Akbar” (Glorie zij God, geprezen zij God, er is geen god dan God en Allah is groot). Hij zei deze zinnen drie keer. Toen deed hij ruku en sujud en stond op voor de vierde ruku, die hij op precies dezelfde manier deed als de derde.
Nadat hij weer in de zittende houding zat, na het uitvoeren van de tweede sujud, zei hij de tashahhud en de tasliem: “Assalamu Aleikum Wa Rachmatul Lahi wa Barakatu., Assalamu Aleika Ayyuhan Nabiyu wa Rahmatul Lahi wa Barakatuh. Assalamu alaina wa Ala Ibadil Lahis Salihien. Assalamu Aleikum wa Rahmatul Lahi wa Barakatuh” (Vrede zij met u en Gods genade en zegeningen. Moge vrede, genade en zegeningen met u zijn, o Profeet. Moge vrede met ons zijn en met de goede onder Allah’s dienaren. Vrede, genade en zegeningen van Allah met u).
Ik wil er nog bij vermelden dat ik mijn vader observeerde terwijl hij bezig was met de dhor- en asrgebeden. Dit zijn vierruku gebeden. Hij deed beide op precies dezelfde manier als het ishagebed. Het enige verschil was alleen dat hij beide surahs met zachte stem oplas, behalve de basmallah. In het maghrebgebed stopte hij na de derde ruku door de tashahhud en de tasliem te zeggen nadat hij klaar was met de tweede sujud. Bij het subhgebed stopte hij het gebed aan het eind van de tweede ruku, want subh is een twee-ruku gebed.
Nadat ik gezien heb hoe mijn vader het gebed deed, vielen me een paar dingen op die ik met jullie wil delen:
1. Hij hecht er grote waarde aan om de gebeden op hun voorgeschreven tijd te doen. Hierover haalde hij altijd de hadith (gezegde of uitspraak) van Imam Ja’far as-Sadiq (a) aan: “De voorrang van het gebed op tijd doen in vergelijking met het gebed doen op het laatste moment, is vergelijkbaar met de voorrang van het hiernamaals vergeleken met deze wereld”.
2. Soms doet hij het asrgebed meteen na het dhorgebed. Hij doet dit ook vaak met het ishagebed, wat hij dan meteen na het maghrebgebed doet. Toen ik hem vroeg waarom hij dit deed, antwoordde hij dat je de keuze hebt om deze gebeden samen of apart te bidden.
3. Als hij zich klaarmaakt voor het gebed krijgt zijn verschijning een dimensie van nederigheid en onderworpenheid; ik hoor hem vaak het heilige vers reciteren: “Succesvol waarlijk zijn de gelovigen, die nederig zijn in hun gebeden.” (23:1)
4. Hij besteedde veel aandacht aan de correcte uitvoering van de bewegingen en uitingen tijdens het gebed, of het nu om een pauze ging, een stijfheid van houding, of de volgorde en opeenvolging van de bewegingen en uitingen.
5. Mijn vader deed zijn best om de twee surahs van de Heilige Qoraan correct te reciteren, door de nodige aandacht te geven aan de juiste uitspraak van de letters in een woord en van het woord zelf en in relatie tot de andere woorden in de zinnen. Hij deed hetzelfde met de andere uitspraken.
6. Ik had ook gemerkt dat hij extra gebeden deed voor of na de vijf dagelijkse gebeden. Toen ik hem vroeg wat deze gebeden waren, zei hij dat het vrijwillige gebeden waren, die mustahab waren om te doen.
7. Onder de andere verdienstelijke daden van aanbidding die hij na het gebed deed, was het vragen om vergeving voor zichzelf, zijn ouders, zijn familie en de gelovigen. Hij gebruikte ook vaak de kralenketting (tasbih) om de lof van de Almachtige op een speciale manier te bezingen, namelijk 34 keer Allahu Akbar, en Alahmdu Lillah en Subhanal Lah elk 33 keer. Hij vertelde me dat het de Tasbihuz Zahra was (Het prijzen van de Heer zoals gedaan werd door de dochter van de Profeet Mohammed, Fatima az-Zahra’ (a)).