In de naam van Allah, de Meest Barmhartige de Meest Genadevolle
De Fiqh (geloofsleer) is een belangrijk onderdeel van het geloof. Bij ‘Leer de Fiqh’ wordt in elk artikel een onderwerp betreft de Fiqh besproken tussen een vader en een zoon die zojuist de pubertijd heeft bereikt. Hij wil graag meer leren over het geloof en specifiek betreft de Fiqh-regels. Daarom stelt hij aan zijn vader verschillende vragen over verschillende Fiqh gerelateerde onderwerpen. De gesprekken gaan in een dialoogvorm zodat het leuk en gemakkelijk is voor de lezer en de antwoorden snel gevonden kunnen worden op specifieke vragen. Alle regels zijn in principe gebaseerd op de regels van Groot Ayatollah Sayed Al Sistani. De meeste regels gelden echter ook voor alle andere geleerden, dit zijn namelijk basisonderwerpen. Mocht je het zeker willen weten dan kun je ons een email sturen of je kunt op de website van jouw geleerde kijken.
Mijn vader begon aan het onderwerp ‘de maand Ramadan’ met een schorre, trillende stem; de gloed in zijn ogen spraken van een innerlijk ontzag voor deze maand. Dat is geen wonder, omdat het alles wat goed, schoon, mooi, zegenrijk, genadevol en vergevend is naar boven brengt.
Om deze begrippen te versterken, bracht hij me naar de tijd van de Profeet (s), precies naar zijn beroemde preek waarin hij het vastentijdperk verwelkomt: “ O, mensen! Dit is de maand van God, komend naar jullie met genade, zegen en vergeving. In de ogen van Allah is het de superieure maand; zijn dagen, nachten en uren zijn de beste. In deze maand zijn jullie de gasten van Allah die Zijn gastvrijheid genieten. Jullie zijn degenen die Zijn genade hebben verdiend. Elke ademtocht van jullie zal beschouwd worden als uitingen van lof aan Zijn Naam, jullie slaap een vorm van aanbidding. Jullie daden zullen geaccepteerd worden, jullie gebeden verhoord. Dus bid met oprechte en zuivere harten tot jullie Schepper, om jullie het succes te geven om in deze maand te vasten en Zijn Boek te reciteren. De verliezer is degene die Allah’s vergeving ontzegd wordt tijdens deze verheven maand.
O mannen en vrouwen! Tijdens deze maand staan de poorten van elke zegening wijd open: dus vraag jouw Heer om ze niet voor jou te sluiten. De poorten van het Vuur zijn gesloten; dus benader Hem dat Hij ze niet voor je opent. De duivels zijn geketend; dus smeek Hem om ze niet vrij te laten, opdat ze jou niet laten afdwalen.”
Nadat hij dit deel van de preek had verteld, vestigde hij mijn aandacht op wat ik moet doen tijdens deze maand, waarbij hij bepaalde delen van de preek benadrukte. Hij ging verder de Profeet (s) te citeren: “O mensen! Hij die een maaltijd aanbiedt aan een vrome moslim aan het einde van zijn dag vasten, tijdens deze maand, zijn beloning van God zal zijn alsof hij een slaaf bevrijd heeft, en hij kan er zeker van zijn dat zijn begane zonden vergeven worden.”
Iemand onderbrak hem en zei: “O Profeet van Allah! Niet iedereen van ons kan het zich veroorloven om voedsel aan te bieden aan vastende mensen. Hij antwoordde: “Vrees God, zelfs met een halve dadel. Geef hen te eten, omwille van God, zelfs met een slok water, want de Almachtige schenkt degenen die een kleine daad hebben verricht een volledige beloning, als hij het zich niet kon veroorloven om meer te doen.
O mensen! Wie ernaar streeft om tijdens deze maand vriendelijk en beleefd met de mensen om te gaan, zal zeker toegang krijgen tot het Paradijs, op de Dag dat vele voeten weg zullen glippen (naar de Hel). Degenen die de last verlichten van degenen die in dienst zijn (mulkul yamien): de Heer zal hun afrekening licht maken. Degene die zijn buitensporigheden bedwingt, Allah zal Zijn wraak jegens hem tegenhouden op de Dag des Oordeels. Wie zijn familie mijdt, Allah zal hem Zijn genade onthouden op de Dag van de Afrekening. Wie slechts één ayah van de Heilige Koran reciteert tijdens deze maand, Allah zal hem de beloning geven alsof hij het hele Boek gereciteerd had in een andere maand.
Zodra mijn vader gestopt was met deze fragmenten van de Profeet ’s toespraak, begon hij het gedrag van sommige vastende moslims te bekritiseren, die onterecht geloven dat vasten ‘niet eten en drinken’ inhoudt. Om deze veronderstelling te ontkrachten, citeerde hij Imam Ali (a), die gezegd heeft: “Er zijn vele vastende mensen, die niets anders oogsten van hun vasten dan dorst. En vele aanbidders wiens nachtgebeden hen niets anders opleveren dan stress.”
Hij noemde een andere overlevering van Imam al-Sadiq (a):
“Als je vast, zorg er dan voor dat je gehoor, gezicht, haar, huid en alle andere zintuigen zich onthouden (van hetgeen onverenigbaar is met vasten).” Van de Imam is ook overgeleverd dat hij zei: “Vasten dient niet beperkt te zijn tot onthouding van eten en drinken. Je dient je tong te onthouden van het vertellen van leugens, je ogen weg te draaien van datgene waarvan Allah bepaald heeft, dat er niet naar gekeken mag worden. Ga geen conflict aan. Benijd elkaar niet. Roddel niet, zweer en vervloek niet. Leg geen valse getuigenis af. Wees als degene die verwacht naar de volgende wereld te zullen gaan. Tel in het proces je dagen, wacht op hetgeen God Almachtig je beloofd heeft, en kijk kritisch naar je je daden, in afwachting van je ontmoeting met Hem. Zoek je heil in een Godgeïnspireerde gemoedsrust en een waardige verdraagzaamheid; zoek je heil in overgave en nederigheid, de overgave van een slaaf die bang is voor zijn meester.”
Mijn vader vertelde me een verhaal dat zich afspeelde in de tijd van de Profeet (s). De Profeet hoorde een vrouw haar dienstmeisje uitschelden. Hij liet haar voedsel brengen. Ze zei dat ze vastte. Hij zei tegen haar: “ Waarom vast je als je je dienstmeisje uitscheldt? Vasten is niet simpelweg afblijven van eten en drinken. Het betekent dat je je weerhoudt van het doen van zonden in woord en daad. Hoe weinig komt oprecht vasten voor en hoe vaak komt honger voor!”
Ik voelde me zo nederig en ik zei tegen mijn vader:
* Het is tijd dat ik de maand Ramadan vast, en ik zal dit jaar beginnen. Maar hoe weet je wanneer de maand is begonnen?
– Dat moet je kunnen vaststellen door de maan te zien in je land of in het buurland, die dezelfde horizon delen. Met andere woorden: als de wassende maan te zien is in een land, dan zal die ook gezien worden in een ander land, als natuurlijke verschijnselen, zoals bewolking of berglandschap, dit niet verhinderen.
* Wat is het bewijs dat de maan te zien is?
– Het bewijs kan een van de drie volgende dingen zijn:
1. Je hebt haar zelf gezien.
2. De getuigenis van twee mannen van een smetteloos karakter, vooropgesteld dat je niet weet, dat ze het bij het verkeerde eind hebben en je hun getuigenis niet betwist.
3. Een verstreken periode van 30 dagen van de maand Sha’baan, zodat je zeker weet dat Sha’baan beëindigd is en dat Ramadan begint.
4. Als het nieuws van de geboorte van Ramadan algemeen bekend wordt, zodat je er zeker van bent dat de maan gezien is.
* Stel dat ik niet wist of het het begin van Ramadan is, en ik ben van plan om morgen te vasten. Hoe wordt deze dag dan gezien?
– Je doet niyyah (intentie) alsof het een dag van Sha’baan is. Als echter, tijdens de dag bekend wordt dat het de eerste dag van Ramadan is, dan herstel je je niyyah en dan is je vasten in orde. Je hoeft je vasten dus niet opnieuw te doen.
* Hoe weet ik dat Ramadan zijn einde genaderd is en dat Shawwal is begonnen?
– Op dezelfde manier(en) waarop je het begin van Ramadan te weten bent gekomen.
* Okee. En als ik nu besloten heb dat ik de maan van Ramadan gezien heb, wat dan?
– Dan moet je vasten. En dat moet elke moslim die volwassen is, gezond, en weet dat vasten zijn gezondheid niet in gevaar brengt, die niet op reis is, noch in coma ligt.
En wat vrouwen aangaat: Zij moeten vasten als ze geen haydh of nifas hebben, want dan zijn ze niet verplicht te vasten. Maar ze moeten wel de gemiste dagen op een later tijdstip inhalen.
* En als iemand bang is dat het vasten hem schaadt, wat moet hij dan doen?
– Wie bang is dat hij ziek wordt door het vasten is niet verplicht om te vasten. Dat geldt ook voor degenen die denkt dat het vasten zijn slechte gezondheid op enige manier verergert, of het nu zijn herstel belemmert of zijn pijn verergert. Dit moet wel overeenstemmen met wat algemeen aanvaard wordt in zulke omstandigheden.
* Hoe zit het met iemand die op reis is?
– Als hij op reis gaat na zawwaal [moet hij doorgaan met vasten]. Vertrekt hij voor de dageraad, dan moet hij niet vasten.
* En als hij na de dageraad (fadjr) op reis gaat?
– In dit geval is zijn vasten niet in orde, waarbij het niet uitmaakt of hij nu wel of niet de avond tevoren van plan was te reizen. Hij moet in ieder geval qadha doen.
* Als ik wil vasten, hoe moet ik dat dan doen?
– Je moet de niyyah doen, dat je de nabijheid en het behagen van Allah de Verhevene zoekt, door van het begin van de zonsopgang tot zonsondergang te vasten.
* Betekent vasten niet onthouding?
– Jawel.
* Waarvan moet ik me onthouden?
– Je moet je onthouden van negen dingen die iemands vasten verbreken.
1 en 2.. Opzettelijk eten en drinken
* En als ik het nou niet opzettelijk deed?
– Zolang je het onwetend doet, is je vasten nog in orde.
* Mag ik mijn mond spoelen met water zonder het door te slikken?
– Ja, dat mag. Maar als het je bedoeling was om verkoeling te zoeken en het water komt wel in je buik, dan moet je die dag inhalen (qadha). Maar als je het water onwetend inslikte,dan hoef je geen qadha te doen.
* Mag ik mijn hoofd in water dompelen, ervoor zorgend dat er geen water in mijn buik terecht komt?
– Ja, dat mag, alhoewel het beslist makroeh is.
3. Opzettelijk leugens vertellen over Allah, Zijn Boodschapper (s) of de Onfeilbare Imams (a).
4. Opzettelijk seksuele gemeenschap.
* En de vastende man en zijn vrouw dan?
– Zij mogen gemeenschap hebben buiten de vastentijd.
5. Alle soorten van masturbatie.
6. Opzettelijk in een staat van janabah blijven tot de dageraad. Als iemand seksuele gemeenschap heeft gehad waardoor hij in een staat van janabah is, dan moet hij ghusl doen voor de fadjr, zodat hij tahir begint aan het vasten.
* Stel dat ik ’s nachts in staat van janabah kom, maar ik kon geen ghusl doen, omdat ik me ziek voelde bijvoorbeeld, wat moet ik dan doen?
– Dan moet je tayyamum doen voor de dageraad.
* Hoe zit het met de vrouwen?
– Als ze tahir zijn geworden na hun periode van haydh of nifas, dan moeten ze ghoesl doen voor de dageraad, zodat ze aan het vasten beginnen in een toestand van tahara.
* Stel dat ik overdag sliep en droomde dat ik seksuele gemeenschap had waardoor ik een ejaculatie kreeg, wat moet ik dan doen?
– De uitstorting van zaad maakt het vasten in dit geval niet ongeldig. Het is in orde, zelfs zonder ghusl te doen.
7. Opzettelijk inhaleren van lucht die vol zit met dikke rook of stof.
8. Opzettelijk overgeven.
* En als dat gebeurt buiten je wil?
– Dan maakt het vasten niet ongeldig.
9. Intraveneuze injectie met water of andere vloeistoffen.
* Als iemand die vast opzettelijk een van de genoemde dingen doet, wat moet hij dan doen?
– Hij mag deze dingen niet doen en hij moet er boete voor doen, op de volgende manieren:
a) Als een vastende opzettelijk in staat van janabah blijft tot de dageraad, dan moet hij zich onthouden(dus niet eten en drinken etc.) tijdens de dag. [Laat zijn abstinentie in de vorm zijn van alqurbal mutlaqah, dus zonder erbij te vermelden dat deze onthouding is voor de plicht om te vasten in Ramadan, vanuit een gevoel van hoffelijkheid.
b) In het geval van liegen over Allah, Zijn boodschapper, of het inhaleren van dikke rook of stof [dient iemand zich voor de rest van de dag te onthouden van eten en drinken, volgens de wettelijke bepaling dat iemand de verplichting uitvoert om te vasten of zich te onthouden van eten en drinken [uit respect].
c) Als iemand zijn vasten ongeldig maakt vanwege één van de andere redenen, dan dient hij zich voor de rest van de dag te onthouden uit respect voor de wettelijke bepaling.
Daarbij moet iemand die niet-gevaste dag(en) later inhalen en een boete betalen. Dit bestaat uit ofwel een slaaf bevrijden, of zestig arme mensen voeden, of twee maanden achtereenvolgens vasten voor elke niet gevaste dag. Dit is van toepassing of het nu vanwege iets halals was, waardoor het vasten ongeldig werd (zoals het drinken van water), of iets haraams (zoals het drinken van alcohol of masturbatie).
* Hoe moet je zestig arme mensen voeden?
– Je kunt hen te eten geven, er voor zorgend dat ze voldoende krijgen. Je kunt hen ook etenswaren geven, en wel ca. 750 gram dadels, graan, meel of rijst, droge bonen of zoiets dergelijks, voor elke dag die je door je eigen schuld gemist hebt. Je mag hen echter geen geld geven. Dat mag je alleen doen als je dit doet door plaatsvervanging, dus door de arme persoon de toestemming te geven om eten te kopen namens jou en het dan zelf te houden.
* En als ik nu een paar dagen niet kon vasten vanwege een geldige reden, zoals ziekte, of een reis?
– Je kunt het aantal dagen dat je gemist hebt inhalen tijdens het jaar, behalve op de dagen van de twee Ieds (al-Fitr en al-Adha).
* Stel nu dat mijn ziekte voortduurt tot de volgende Ramadan. Wat moet ik dan doen?
– Dan ben je niet verplicht om qadha te doen. In plaats daarvan wordt het fidya (ontheffing van een bepaalde religieuze verplichting door een materiële gift of een rituele daad). In dit geval geef je de armen 750 gram voedsel voor elke dag die je hebt gemist, bij wijze van sadaqa.
Maar ik moet je wel op het volgende wijzen:
1. Het is niet toegestaan om te vasten op de dag van Ied-ul-Fitr of van Ied-ul-Adha, of het nu qadha is of voor een ander doel.
2. De oudste zoon van de overledene moet alle vastendagen die tijdens zijn leven gemist zijn vanwege een geldige reden, inhalen. Dat geldt ook voor de vastenperiodes die de vader niet deed, terwijl hij daar wel toe in staat was. Dit kan gedaan worden door de zoon, als hij tenminste geen minderjarige was tijdens het overlijden van zijn vader, noch onterfd was.
3. Er zijn bepaalde categorieën van mensen, die niet mogen vasten:
a) Oude mensen die niet kunnen vasten, of bij wie vasten een verergering van hun conditie of moeilijkheden oplevert. In dit geval dienen ze fidya toe te passen, door 750 gram graan te geven (wat de voorkeur verdient) voor elke dag die niet gevast is. Maar ze hoeven geen qadha te doen.
b) De moeder die in verwachting is, en die de datum van de bevalling nadert en die voelt dat het vasten een gevaar kan opleveren voor haar welzijn of dat van het kind. In dit geval moet ze de gemiste dagen later inhalen.
c) De zogende moeder, die een tekort aan melk heeft en wiens vasten nadelig kan zijn voor haarzelf of de baby [als zij de enige is die haar baby voedt]. Als Hiervan sprake is moet zij deze dagen niet vasten en het later inhalen.
Maar het is wel verplicht voor zowel de zogende als de zwangere moeder, dat ze boete betalen door 750 gram voedsel te doneren voor elke dag die ze niet gevast hebben.
4. Net als gebeden ofwel verplicht ofwel vrijwillig zijn, is vasten dat ook. Het is zelfs zo’n sterk aanbevolen vrijwillige daad van aanbidding, dat de hadiths erover zeggen: “Vasten is een schuilplaats tegen de hel”, “Het is een vorm van zakat die het lichaam zuivert” en: “Hierdoor komen de gelovigen het Paradijs in”, etcetera.
Er is overgeleverd dat het vasten op de volgende dagen en bij de volgende gelegenheden, in hoge mate beloond zal worden:
a) Drie dagen in elke maand, bij voorkeur de eerste en de laatste donderdag van de maand en de eerste woensdag van de laatste tien dagen van de maand.
b) De geboortedag van de Profeet (s) en de dag waarop de opdracht kreeg zijn Profeetschap te verkondigen
c) De dag van al-Ghadier (De viering waarop de Profeet (s) Imam Ali (a) als zijn opvolger benoemde).
d) De 25stedag van de maand Dhull-Qi’dah.
e) De 24ste dag van de maand Dhul Hijjah.
f) De hele of een deel van de maand Rajab.
g) De hele of een deel van de maand Sha’ban.
Tenslotte vertelde mijn vader een hadith van Imam as-Sadiq (a):
“Om jullie vasten volledig geaccepteerd te krijgen, moeten jullie zakat geven”, waarmee hij de zakat-ul-fitr bedoelde (een speciaal soort religieuze heffing die betaald wordt door de gelovigen als ze de maand Ramadan voltooien.
Mijn vader vertelde dat het verplicht is voor elke volwassenen die gezond is en gedurende het jaar inkomsten heeft, om zakat-ulfitr opzij te zetten voor zichzelf en voor degenen die afhankelijk van hem zijn, of het nu leden van zijn familie zijn of anderen, of ze nu kinderen zijn of volwassenen, met inbegrip van de gasten die arriveren op de avond van de Ied (of nadat die al begonnen is).
Het bedrag van de zakatul-fitra, hoofdelijk, is drie kilo graan, meel, dadels, rozijnen, of andere etenswaren, of hun waarde in geld. Het moet opzij gezet worden op de avond van de Ied, of op de dag van de ied (voor het ied-gebed, voor degenen die het verrichten) tot aan zawaal voor degenen die het ied-gebed niet gedaan hebben. Het moet betaald worden aan de armen en de behoeftigen die voor steun uit de geldbelasting (zakatul mal) in aanmerking komen. (Zie hierover de Dialoog over Zakat)
Maar er moet nog bij gezegd worden dat de zakat van degene die geen Hashimite- afstammeling is, niet toegestaan is voor de Hashimieten.
Zakatul Fitra mag niet gegeven worden aan iemand die afhankelijk van je is, zoals je vader, moeder, vrouw of kinderen.