In de naam van Allah, de barmhartige, de genadevolle
‘Ik heb mijn Heer niet gevraagd om kinderen met mooie gezichten, noch om kinderen met goede figuren, maar ik heb mijn Heer gevraagd om kinderen die gehoorzaam zijn aan Allah, die Hem vrezen; zodat wanneer ik naar hem (een van hen) kijk en hij is gehoorzaam aan Allah, dan is dat een verrukking voor mijn oog’ – Imam Ali (a)
De opvoeding is een essentieel onderdeel van het leven. Een goede maatschappij begint bij een goed verantwoorde opvoeding en deze kent meerdere fasen. Hier zullen een aantal belangrijke thema’s van de islamitische opvoeding besproken worden.
Liefde en genegenheid
De mens is altijd dorstig naar liefde en genegenheid. Een persoon die liefde geeft, wilt ook liefde ontvangen. Een kind heeft meer behoefte aan liefde dan een volwassen iemand. Een kind dat opgroeit zonder liefde zal zich altijd eenzaam en ongelukkig voelen. Door liefde en genegenheid kan een kind zich ontwikkelen tot een goed mens met goed gedrag. Het geven van liefde aan het kind wordt beschouwd als aanbidding. De Profeet (s) zei; ‘Als ouders hun kind met liefde aankijken dan is dat een een vorm van aanbidding.’
Kinderen die voldoende liefde en genegenheid hebben ontvangen, zullen beter voorbereid zijn om de harde realiteit en de problemen van het volwassen leven tegemoet te treden. Liefde maakt van een kind een gerespecteerd en zelfverzekerd mens. Het geven van liefde aan kinderen wordt door God aangemoedigd.
Allah heeft tegen de profeet Mozes gezegd (in een hadith al-qudsie); ‘Houden van kinderen is de beste handeling, omdat het doel van hun schepping de aanbidding van Allah is en het getuigen van de Eenheid van Allah. Als de kinderen in hun kindertijd sterven, dan gaan ze naar de Hemel.’
De liefde moet niet gevangen blijven in het hart, maar moet uitgestraald worden naar het kind toe. De Profeet (s) zei; ‘Kus je kinderen, want elke keer als jij je kind kust, dan zal Allah jouw positie in de Hemel verhogen.’
Het kind moet merken dat je van hem houdt. Het nalaten om de liefde te uiten is verwijtbaar. Een metgezel zei tegen de Profeet (s); ‘Dit is de eerste keer dat ik een kind kus. Hierop zei de Profeet (s) tegen zijn andere metgezellen; ‘In mijn visie is deze man bestemd voor de hel.’’
Een ander tegenpool is dat ouders soms geen grenzen kennen bij het geven van liefde aan hun kind. Natuurlijk is het een aangeboren instinct dat ouders van hun kind houden, maar dit betekent niet dat ouders altijd het hand boven het hoofd moet houden van hun kind. Indien een kind nooit gecorrigeerd wordt door zijn ouders, dan is er sprake van een tekortkoming in de opvoeding. Imam al-Baqir (a) zei; ‘De slechtste vader is degene die van zijn kind houdt en de grenzen hiervan overschrijdt.’
Eigenwijsheid
Ieder kind krijgt een zekere mate van eigenwijsheid in zijn karakter dat naar voren komt vanaf de leeftijd van twee jaar. Een eigenwijs kind dringt er in het algemeen op aan om dingen gedaan te krijgen. Wanneer hij enige weerstand van anderen tegenkomt, dan zal hij gaan huilen en schreeuwen om het alsnog gedaan te krijgen. Beledig of verwijt het kind niet bij dit gedrag, want dat kan hem weerbarstiger maken. Imam Ali (a) zei; ‘Berisping is als de wind die het vuur van koppigheid aanwakkert.’
Dit gedrag is een expressie van zijn individualiteit. Ouders moeten dit instinct niet bedwingen, maar deze voorzichtig benaderen en het gedrag analyseren. Ze moeten zich niet al te veel mengen in de handelingen van het kind en alleen wanneer nodig is ingrijpen.
Leerproces
Nabootsing
Imam Ali (a) zei; ‘Als u wenst om anderen te hervormen, begin dan jezelf eerst te hervormen. Het is een grote tekortkoming dat je opstaat om anderen te corrigeren, terwijl jij afdwalingen hebt die hervorming nodig hebben.’
Voor een lange tijd heeft het kind de vaardigheden niet voldoende ontwikkeld om te kunnen oordelen over zijn handelingen. Omdat ouders de belangrijkste personen zijn in het leven van een kind, zijn ze zeer vereerd. Het kind neemt zijn ouders als zijn rolmodel, waarbij hij in deze periode het gedrag en de gewoonten van zijn ouders gaat nabootsen. Dit vormt een observatieperiode voor het kind waarbij het gedrag en de handelingen van ouders bepalend zijn voor zijn persoonlijke ontwikkeling. De Profeet (s) zei tegen abu Dhar: ‘Allah zal nobele en deugdzame kinderen en kleinkinderen geven aan vrome ouders.’
Verkenningsfase
Door het gebruik van zijn zintuigen en het instinct om te leren, krijgt het kind voortdurend kennis over de omgeving. De drang om te zoeken en te verkennen is het meest vitale instinct van de mens die hem in staat stelt zich te ontplooien op alle activiteitsgebieden. De meer kritische fase in het leven van het kind is wanneer hij vragen begint te stellen over allerlei zaken. Vanaf de leeftijd van twee jaar en ouder zal het kind veel vragen stellen;
Waarom gaat vader elke dag voor een bepaalde tijd het huis uit? Waarom mag ik niet spelen in de regen? Waarom sterft een vis niet in het water? Waarom bidden jullie vijf keer per dag? Waar gaat de zon wanneer de nacht komt?
Waarom werd opa in de grond begraven toen hij stief?
Waar is hij naartoe gegaan? Wat is de dood?
Bijna alle kinderen stellen dergelijke vragen. Imam Ali (a) zei; ‘Wie vragen stelt in zijn kindertijd, zal in staat zijn om vragen te beantwoorden wanneer hij ouder is geworden.’
Ouders dienen te allen tijde deze vragen te beantwoorden zonder onnodige details. Het doel van het beantwoorden van deze vragen moet niet zijn om het kind stil te krijgen, maar om het kind iets bij te brengen. Een kind is beperkt in zijn begrip en zal snel alles accepteren, daarom mag nooit aan een kind iets verteld worden dat tegengesteld is aan de waarheid. Imam Ali (a) zei; ‘Het hart van een kind is als een zachte bodem. Alles wat hierin wordt gelegd zal geaccepteerd worden.’
Persoonlijkheidsontwikkeling
Vanaf de leeftijd van vier jaar tot de leeftijd van acht jaar is de beste periode voor de vorming van de persoonlijkheid en balans in een individu. In deze periode zal het kind geneigd zijn naar doorzettingsvermogen en verdraagzaamheid. Het kind zal zich voorbereiden op de confrontatie met ontberingen. Hoewel het kind zich bewust zal zijn van zijn zwakheid en de noodzaak van afhankelijkheid van een superieur, zal het kind de elementen van geduld en evenwicht bezitten. Het kind wenst zijn behoeften te vervullen en voelt zich opgetogen met het verrichten van nieuwe taken. De kinderen uiten deze woorden; Zie je wat ik kan doen? Heb je gezien hoe ik sprong? Kijk, ik kan mijn schoenen zelf aandoen. Ik wil niet dat jij de thee voor me inschenkt. Kijk naar de tekening die ik heb gemaakt.
Met dergelijke daden wil het kind zijn individualiteit aantonen. Zoveel mogelijk probeert het kind niet afhankelijk te worden van anderen. De persoonlijkheid van het kind zal een weerspiegeling zijn van de gesteldheid van ouders. De ouders moeten een mate van onafhankelijkheid aan het kind geven waardoor hij zelfvertrouwen kan ontwikkelen. Ze moeten tevredenheid en waardering uitspreken wanneer het kind iets nieuws bereikt. Ze moeten het kind taken toewijzen die naar zijn smaak zijn en binnen zijn capaciteiten liggen. Met begeleiding en aanmoediging nemen zijn mogelijkheden toe. Het kind zal geleidelijk het zelfvertrouwen winnen. Imam al-Sajjad (a) zei; ‘Train uw kinderen op een zodanige wijze dat zij respect en eminentie naar je brengen.’
Spel en recreatie
Zoals ademen noodzakelijk is voor een kind, is recreatie en spelen even belangrijk. Door het spelen zullen de persoonlijke mogelijkheden van het kind zich manifesteren, waaruit het kind zich verder kan ontwikkelen. Door het spelen kan het kind zich fysiek, mentaal, emotioneel en sociaal ontwikkelen. Imam al-Sadiq (a) zei; ‘Laat het kind vrij om te spelen tot hij de leeftijd van zeven heeft bereikt’
Weldadigheid
De geest van broederschap moet zich in de kindertijd ontwikkelen. De ouders die graag een goede opvoeding willen geven aan hun kinderen moeten het instinct van broederschap bij hun kinderen aanwakkeren door hen speelgoed en spelletjes te geven die groep participatie nodig hebben. Ze kunnen hen ook aanmoedigen om gezamenlijk hun geld te sparen voor een goed doel onder begeleiding van de ouders. De Profeet (s) zei; ‘Allah is vriendelijk tegen Zijn dienaren en houdt van mensen die vriendelijk zijn tegen hun medemensen.’
Verantwoordelijkheden
Om van kinderen gehoorzame en nuttige burgers te maken die bijdragen aan de voortgang van hun maatschappij, dienen zij vroeg in het leven nuttige werk te verrichten. Bij het geven van de verantwoordelijkheden moet rekening gehouden worden met de leeftijd, de lichamelijke kracht en het geestelijke vermogen van het kind. Ouders moeten de kinderen op een zodanige wijze trainen dat ze al heel vroeg aanleg voor werk ontwikkelen. Op deze manier kunnen ouders de geest van de waardigheid van arbeid bij de kinderen inprenten. Imam al-Baqir (a) zei: ‘Ik hou niet van de persoon die lui is bij het uitvoeren van zijn wereldse taken. Een persoon die traag is in dit leven zal ook traag zijn in het Hiernamaals.’
Rechtvaardigheid
Omdat kinderen op verschillende tijdstippen geboren zijn en van verschillende geslachten zijn, kunnen ze niet dezelfde vereisten hebben. De ouders moeten hierbij zorgvuldig zijn en handelen volgens eerlijke en rechtvaardige normen voor de behandeling van hun kinderen, om geen aanleiding te geven voor gevoelens van partijdigheid bij een aantal van hen waardoor jaloezie kan ontstaan. De Profeet (s) zei; ‘Wees rechtvaardig voor al uw kinderen, zelfs als sommigen van hen weg zijn. Als je wenst om door je kinderen behandeld te worden met liefde, vriendelijkheid en gerechtigheid, geef ze dan een soortgelijke behandeling.’
Respect
Het tonen van respect aan het kind is een plicht. De Profeet (s) zei; ‘Toon eerbied voor uw kinderen en geef hen goed onderwijs.’ Oneerbaar gedrag tegenover kinderen, zelfs als het baby’s betreft, is niet toegestaan. Umm al Fadhl zei: ‘Toen Imam al-Hussain (a) als een baby in mijn armen lag, nam de Profeet (s) hem van mij over en omhelsde hem. Het kind maakte hierbij zijn kleding nat. Op dat moment griste ik Hussain uit de armen van de Profeet, waarop het kind begon te huilen. De Profeet zei tegen mij: ‘Umm al Fazl, maak je geen zorgen. Met water kan ik mijn kleding schoon maken. Maar wie zal het ongenoegen en de pijn van het kind Hussain wegnemen.’
Beloften
Als de ouders valse beloften maken om het kind hiermee tijdelijk te kalmeren, dan wordt het kind onbewust getraind om valse beloftes te maken. Dergelijke kinderen kunnen niet opgroeien tot respectabele individuen. De Profeet (s) zei; ‘Heb liefde voor de kinderen. Behandel ze met vriendelijkheid en als je een belofte maakt aan hen dan dien je deze te vervullen zonder een tekortkoming. De kinderen denken dat jij hun voedselvoorziener bent.’
Corrigeren
Het corrigeren van het gedrag van kinderen moet niet gepaard gaan met slaan. Imam Ali (a) zei; ‘De meest intelligente persoon krijgt begeleiding met beleefdheid, het zijn alleen de dieren die niet kunnen worden gecorrigeerd zonder slaan.’ Wanneer praten weinig meerwaarde lijkt te hebben dan kan het kind voor een korte periode afgezonderd worden van het gezelschap. Imam al-Kadhim (a) zei; ‘Sla het kind niet, maar zonder het kind af, maar niet voor een lange tijd.’
In weinig uitzonderlijke gevallen is een corrigerende tik bij een kind toegestaan, maar dit moet nooit gebeuren wanneer de ouder boos is. In dat geval zou het slaan een expressie zijn van de woede van de ouder en kan het niet meer verstaan worden onder een corrigerende tik. Het doel van een corrigerende tik moet niet zijn om het kind te pijnigen, maar om een duidelijk signaal af te geven. Bij een corrigerende tik mag de huid van het kind niet kleuren, want anders zijn hieraan strenge consequenties verbonden in de Islam.
Slot
Als een kind op een Islamitische wijze wordt opgevoed dan zal hij zich ontwikkelen tot een volwaardige burger, die een goede bijdrage kan leveren aan de maatschappij. Natuurlijk behoeft ieder kind een individuele aanpak in de opvoeding, maar de centrale thema´s die hier beschreven zijn moeten als rode draad fungeren voor dit onderwerp. De islamitische opvoeding geeft het kind voldoende spirituele ontwikkeling wat de persoonlijkheid van het kind stabieler maakt.
LITERATUUR
1. Principles of Upbringing Children: Ayatullah Ibrahim Amini
2. The Child’s education in Islam; Ismail Abdullah
3. Parents and Children; Al balagh foundation
4. Raising Children; Tahera Kassamali
Geschreven door: Mudi Al Shamma
© Copyright Ahlalbait Jongeren